بازگشت

يعقوب و يوسف و مكاره


حادثه اين پدر و پسر آنچنان مشهور آفاق است كه نيازي به شرح و تفسير آن نيست. پدر نزديك به چهل سال در آتش فراق عزيزش سوخت، و پسر از پس جدا شدن از دامن مهر پدر دچار بيرحمي برادران، تاريكي چاه، بي رغبتي كاروان، فروخته شدن به دراهم معدوده، گرفتار شدن به چنگال عفريت هواي نفس زن درباري و محكوم شدن به زندان طويل المدّه همراه آزار و شكنجه شد.



فرزند دلبند يعقوب تمام آن مصائب سهمگين و شكنجه هاي طاقت فرسا را محض عشق حق تحمل كرد و با يك جهان سرافرازي از آن امتحانات و ابتلائات قبول و مقبول بيرون آمد تا جايي كه خداوند عزيز نقطه بنقطه زندگي و حيات و اعمال و اخلاق و گفتارش را سرمشق جهانيان قرار داد و در قرآن مجيد از داستان زندگي آن حضرت به عنوان نيكوترين داستان ياد فرمود.



انبياء خدا از آدم تا خاتم، و اولياء الهي از امم گذشته تا امت اسلامي، همه و همه دچار مكاره سنگين و ابتلائات سخت شدند ولي با توجه و توكل به حضرت محبوب، كرامت انساني خود و آيين و فرهنگ حضرت حق را از دستبرد حوادث حفظ كردند و در كمال سربلندي و افتخار به كسب سعادت دنيا و آخرت نايل شدند كه:

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً، إنَّ مَعَ العُسْرِ يُسْراً.(1)



و به قول حضرت سجّاد((عليه السلام)):



ــــــــــــــــــــــــــــــــــ



1. انشراح، 5 ـ 6.

يا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَكارِهِ، وَ يا مَنْ يُفْثَاُ بِهِ حَدُّ الشَّدائِدِ:



اي آن كه گره سختيها و ناگواريها به وسيله او باز مي شود، و تندي و حدّت رنجها و مشكلات با دست قدرت آن حضرت مي شكند.

رفتن ز درت كار من دل نگران نيست *** گر كشته شوم خونم از آن كوي روان نيست

باتير بلا چون هدفم روي گشاده *** گر كوه شود درد غم عشق گران نيست

حال من بي برگ و نوا را چه شناسد *** آن سرو كه آگاه ز تاراج خزان نيست

رسوايي ما راز كفن پرده مپوشيد *** گر شمع به فانوس رود باز نهان نيست

شمشير تو خوب است كه بي خواست برآيد *** فيضي نرساند به دل آبي كه روان نيست

طالع مددي گر نكند كي به كف آيي *** بي ياري كس تير در آغوش كمان نيست

كس واقف حيراني مانيست در اين بزم *** كآنجا كه تويي ديده به غيري نگران نيست

در دامن الوند دگر غنچه شود گل *** زنهار مگوييد كليم از همدان نيست



در «معارف بهاءولد» مي گويد: سؤال كرد كه دوستان را چندين بلا چگونه مي دهد كه: أشَدُّ الْبَلاءِ عَلَي الأْنْبياءِ، گفتم كه بلا به معني نيكويي باشد، اگر چه به ظاهر مبيّن رنج است، يعني بر تن رنج نمايد وليكن دل به زير آن رنج خندان باشد، همچون ابر بهاري كه او همي گريد و گُل همي خندد، همچنانكه تنشان چون از روي ظاهر از دنياست و دنيا سراي بلاست لاجرم بلا بر تن فرو مي آيد، اما دل چون آن جهاني بود در رياض خرّم بود.



باز تن چون از حساب مردگان است، شادي را سزاوار نبود، و دل چون موضع دريافت است شادي نصيب او بود. باز آن همه باز گونگي از اهل دنياست، كه ايشان شادي را به تن آرند و غم را به دل نهند، اما آن دلق پوش مخلص را بيني كه دل را چو بستان خندان دارد.



آري هماره ديوار بستان دژم باشد، يعني ديوار كالبد ظاهر اهل دنيا روشن و تازه چو برف باشد و در زير همه شكوفه ها فسرده باشد. اما دل چو جاي دريافت است، چون به خوشي آن جهاني اش صرف كردي رنج كجا باشد او را؟ از ملك همّت كه دارد ننگ آيدش كه انديشه ملوك دنيا به خاطرش آيد.



بدانكه اخلاص دو بال دارد و هر دوبالش را پرهاست، يك پرش محبّت است بر پنج نماز و يكي روزه داشتن و زكات دادن و برعيال خود نفقه راست داشتن و غير آن از فروض. و آن يكي بال ديگر پرها دارد، يكي دشمن داشتن اهل كفر و ناساختن با اهل معصيت و نهي منكر كردن و قتال كافران كردن.(1)



مكاره اي كه بر اثر گناه و معصيت به انسان هجوم مي كند گره اش با توجه و انابه و توجه به حضرت حق بدون شك قابل گشوده شدن است.

قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أسْرَفُوا عَلي أنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ إنَّ اللهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ:(2)



(اي حبيب من) به آنان كه بر خود اسراف روا داشتند بگو: هرگز از رحمت حضرت حق نااميد مباشيد، البته خداوند در صورت توبه شما تمام گناهانتان را خواهد بخشيد، كه او خدايي بسيار آمرزنده و مهربان است.



به خواست حضرت محبوب و لطف و عنايت جناب دوست، در شرح دعاي سي و يكم كه در باب توبه و انابه است مطالب لازم به طور مفصل به رشته تحرير خواهد آمد.



مكاره اي كه بواسطه حوادث طبيعي مچون زلزله، سيل، طوفان و يا مشكلات اجتماعي و اقتصادي به انسان رو مي كند، گره اش با حوصله و صبر و دعا و درخواست از حق قابل گشوده شدن است.



ــــــــــــــــــــــــــــــــــ



1. «معارف بهاء ولد» ج1، ص62.



2. زمر، 53.

صبا اگر گذري افتدت به كشور دوست *** بيار نفخه اي از گيسوي معنبر دوست

به جان او كه به شكرانه جان برافشانم *** اگر بسوي من آري پيامي از بر دوست

وگر چنانكه در آن خضرتت نباشد بار *** براي ديده بياور غباري از در دوست

من گدا و تمنّاي وصل او هيهات *** مگر به خواب ببينم خيال منظر دوست

دل صنوبريم همچو بيد لرزان است *** ز حسرت قد و بالاي چون صنوبر دوست

اگر چه دوست به چيزي نمي خرد ما را *** به عالمي نفروشيم مويي از سر دوست

چه باشد ارشود از بند غم دلش آزاد *** چو هست حافظ مسكين غلام و چاكر دوست