در دعاي كميل امير مؤ منان عليه السلام به اين نكته برمي خوريم كه اگر بر سر راه دعا عايق و مانعي قرار گيرد و شخص داعي توجه به مانع نكرده و آن را رفع ننمايد، اجابت نيز انجام نخواهد گرفت . حضرت با جمله اللهم اغفرلي الذنوب التي تحبس الدعاء (243) به اين شرايط مهم اشاره فرموده و گناه را اساسي ترين مانع دعا قرار داده اند، سپس براي علاج آن ، دستور به استغفار داده اند.

در اين زمينه روايتي نيز به ما رسيده است - كه معاذ بن جبل از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل مي كند - و در آن به بسياري از موانع دعا اشاره شده است . (244) در آن روايت پيامبر اكرم اشاره به باطن اعمال فرموده اند؛ آن هم باطني كه حتي از ديد و علم ملائكه حامل اعمال مخفي مي ماند.

ما در اين جا اين روايت را نقل به معني نموده و مورد بحث خود را در اين مقطع نقل مي نماييم و از ذكر آنچه كه فعلا مربوط به مبحث ما نيست صرف نظر مي نماييم .

از جمله موانع قبولي اعمال (به طور مطلق ) كه قعطا شامل دعا نيز مي شود، اين ها را مي توان نام برد :

1 - غيبت برادران ديني .

2 - عملي كه بنده به وسيله آن در پي كسب منفعت دنيايي باشد.

3 - تكبر بر خلايق .

4 - خود بزرگ بيني و عجب .

5 - حسد نسبت به آنان كه به علم و عمل اشتغال دارند.

6 - عدم شفقت و ترحم نسبت به ديگران .

7 - عملي كه بنده به واسطه آن ، قصد معروف شدن در بين مردم را دارد.

8 - عمل را به خاطر خدا به جا نياورده است .

9- زبان او موجب ايذاء ديگران است .

10 - گناهان خود را بر عهده ديگران مي گذارد.

11 - با بزرگداشت خود ديگران را تحقير مي نمايد.

12 - با پاك جلوه دادن خود، به آلودگي ديگران اشاره مي نمايد.

13 - به واسطه دنيا مي خواهد آخرت را تاءمين كند.

14 - به ديگران فحاشي مي نمايد.

15 - در حضور ديگران به نجوا مي پردازد.

16 - در او نسبت به مردم حالت گزندگي است .

موارد ذكر شده مجموعه اي است از موانع قبولي اعمال ، به خوبي روشن است كه اين ها موانع دعا هم هستند، زيرا دعا خود عملي است كه عبادت بوده و موجب قرب الهي مي گردد و اگر مورد قبول واقع شود، به دنبال خود اجابت هم دارد؛ ولي اگر مردود گردد مضمون آن نيز مقبول نشده و قهرا به اجابت نخواهد رسيد.