بررسي تاريخ زندگي امامان (ع) نشان مي دهد كه آنان در استمرار حركت پيامبران دو هدف اساسي را تعقيب مي نمودند؛ يكي زمينه سازي براي عبوديت و بندگي خدا،تقويت ايمان، اعتقاد و اخلاق مردم و ديگري اجتناب از طاغوت و مبارزه سياسي.

«و لقد بعثنا في كل امة رسولا ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت» [1] .

و در هر امتي رسولي برانگيختيم تا خدا را پرستش نمايند و از طاغوت دوري نمايند.

امامان (ع) به اقتضاي شرايط زمان و مكان همواره براي نماياندن حق و دعوت مردم به حقيقت و عدالت تلاش خستگي ناپذيري داشتند و براي آماده سازي مردم و هدايت آنان به سوي آرمان هاي الهي از هيچگونه كوششي دريغ نورزيدند. به همين جهت هميشه با بيان حقايق و تفسير و تبيين معصومانه از دين، تشنگان معنويت و حقيقت را سيراب نمودند. البته شيوه هاي بيان آنها در زمان هاي مختلف تفاوت داشته است.

دوراني كه امام سجاد (ع) در آن زندگي مي كرد، طاغوت با شهادت رساندن حضرت سيدالشهداء (ع) كاملا سلطه پيدا كرده بود و همه ارزش هاي ديني دستخوش تحريف و تفسير قرار گرفته بود و احكام اسلام بازيچه دست افرادي چون ابن زياد، حجاج، عبدالملك بن مروان قرار گرفت تا جائي كه حجاج، عبدالملك را مهم تر و برتر از رسول خدا (ص) مي شمرد و بر خلاف نصوص ديني از مسلمانان باج مي گرفت و با اندك تهمت و افترايي مردم را به دست جلادان مي سپرد.

در چنين دوراني امام سجاد (ع) با اتخاذ شيوه اي جديد و بياني عارفانه كه مناسب با خلوت نشيني و دوران خفقان است زيباترين جلوه پرستش و عبوديت و مبارزه با طاغوت را به نمايش گذاشته است. مناجات خمس عشر، دعاي ابوحمزه ثمالي، زيارت امين الله، صحيفه سجاديه و... محصول تلاش اين قسمت از دوران سراسر نور و معنويت اين امام همام است.

از آنجائي كه ما را توان غور در اين درياي بيكران الهي و قدم گذاشتن در اين وادي زلال رباني نيست، در اين نوشتار برآنيم تا با نگاهي كلي بر صحيفه سجاديه، برخي از ويژگي هاي اين كتاب شريف را ذكر نمائيم تا ما هم با بهره گيري از اين صحيفه نوراني در مسير تعليم و ترتيب، معنويت و هدايت قدمي برداشته باشيم.

اميد است اين تحفه ناچيز در نزد صاحب همه چيز مقبول افتد.