بازگشت

بررسي شروح و حواشي صحيفه


بر صحيفه، شروح و حواشي بسياري نوشته شده است كه در كتاب هاي «لوءلؤء البحرين»، «كشف الحجب والاستار كنتوري»، «روضات الجنات خوانساري»، «فهرست كتب خطي مدرسه سپهسالار تهران»، «فهرست كتابخانه مركزي دانشگاه تهران ج 1»، «فهرست كتابخانه آستان قدس رضوي ج 6»، «الذريعه الي تصانيف الشيعه، ذيل عناوين: شرح و حاشيه» از آنها نام برده اند كه ما به اختصار از آن ياد مي كنيم و خصوصيات شروح مزبور را در الذريعه و فهارس كتب خطي كتابخانه هاي ياد شده مي توان ديد.

1- شرح كفعمي، تقي الدين ابراهيم بن علي عاملي (م 905 ق) صاحب مصباح و بلد الامين.

2- حاشيه عزالدين حسين بن عبدالصمد حارثي عاملي، پدر شيخ بهايي (م984 ق)

3- حاشيه سيد حسين اردبيلي كركي (م 1001 ق).

4- حاشيه ملا عبدالغفار، شاگرد ميرداماد.

5- شرح شيخ بهايي (م 1031 ق) موسوم به حدايق الصالحين.

6- حاشيه شيخ بهايي كه بر تمام صحيفه نوشته است.

7- حاشيه شرف الدين علي شوستاني، استاد مجلسي اول.

8- حاشيه ميرداماد.

9- شرح ملا محمد سليم رازي

10- شرح فارسي ملا هادي مازندراني

11- شرح شيخ فخرالدين طريحي نجفي صاحب مجمع البحرين (م 1085 ق)

12- شرح ملا محمد تقي مجلسي اول پدر علامه ملجسي (م 1070 ق)

13- شرح فارسي آقا حسين خوانساري (م 1099 ق)

14- حاشيه ملا محسن فيض كاشاني (م 1091)

15- حاشيه مير رفيع الدين محمد بن حيدر طباطبايي (م 1082)

16- شرح عربي محمد صالح روغني قزويني به تاريخ 1073 ق

17- شرح فارسي محمد صالح مزبور كه بعد از شرح عربي مرقوم داشته است.

18- شرح ملا خليل بن غازي قزويني صاحب شرح كافي.

19- شرح محمد طاهر قمي شيرازي، صاحب كتاب الاربعين (م 1098 ق)

20- حاشيه شيخ علي بن محمد بن حسن بن شهيد ثاني (م 1104 ق)

21- شرح شيخ علي صغير بن زيدالدين محمد بن حسن بن شهيد بن ثاني كه شاگرد عموي خود شيخ علي سابق الذكر بوده به تاريخ 1097 ق.

22- شرح علامه مجلسي، ملا محمد باقر (م 1110 ق).

23- شرح ملا عبدالله افندي، صاحب رياض العلماء، و شاگرد مجلسي

24- شرح ميرزا محمد بن محمدرضا مشهدي، صاحب تفسير كنزالدقايق، معاصر شيخ حر عاملي.

25- شرح مير هاشم، شاگرد مجلسي در 1148 ق.

26- شرح سيد عليخان مدني شيرازي موسوم به رياض السالكين

27- شرح كبير سيد نعمت الله جزايري (م 1130 ق)

28- شرح صغير سيد نعمت الله جزايري

29- حاشيه سيد عبدالله جزايري (م 1173 ق) كه بر شرح سيد عليخان (س 26) نوشته است.

30- شرح سيد محسن صنعاني زيدي (سده 13)

31- شرح سيد محسن شامي (م 1251 ق)

32- شرح آقا حسين بن حسن ديلماني گيلاني

33- حاشيه مير بهاءالدين محمد مختاري نائيني بر شرح سيد عليخان

34- شرح عبدالباقي، ملا محمد (كه مقصور بر لغات صحيفه است).

35- شرح شاه محمد بن محمد موسوم به رياض العابدين

36- شرح فارسي ناشناس (كه در الذريعه، ج 4، ص 111، از آن نام برده شده است).

37- شرح شيخ افصح الدين محمد شيرازي

38- شرح ملا تاجا قاضي هندي

39- شرح ملا حبيب الله كاشاني

40- شرح ابن فتاح زيدي يماني

41- شرح سيد محمد رضا اعرجي موسوم به الازهار اللطيفه.

42- حاشيه ملا هادي بنايي شاگرد شيخ انصاري

43- شرح مفتي مير محمد عباس شوشتري هندي

44- شرح ميرزا محمد علي مدرسي چهاردهي (م 1334 ق)

45- شرح سيد جمال الدين كوكباني زيدي (م 1339 ق)

46- شرح سيف الدين طاهر امام فرقه اسماعيليه، ساكن سورات هند.