بازگشت

روايت ابن اعلم


علي بن النعمان الأعلم، صحيفه را از عمير بن متوكّل نقل كرده و سلسله سندهايي كه بعد از وي به او ختم مي شود، به روايت ابن اعلم شهرت يافته است.

ابوالحسن علي بن نعمان اعلم، از اصحاب حضرت امام رضا عليه السلام است و او ثقه، ثبت، صحيح و واضح الطريقه مي باشد. [1] .

ابن اعلم صحيفه را براي عبداللّه بن عمر و او براي ابو عبداللّه جعفر بن محمد و وي نيز براي ابوالفضل محمد شيباني بازگو نموده است.

ابوالفضل محمد بن عبدالله بن مطلب شيباني در سال 297 ق به دنيا آمد و همه عمر خويش را صرف جستجوي حديث و كتاب هاي حديثي كرد. سفرهاي متعدّدي به شهرهاي مختلف نمود و در اثناي همين سفرها، روايات متعدّدي از افراد مختلف فراگرفت و به ضبط آن پرداخت.

كتاب هاي «شرف التوبة»، «مزار اميرالمؤمنين عليه السلام»، «مزار الحسين عليه السلام»، «كتاب الدعاء»، «مَن روي حديث غدير خم» و... نشانگر سخت كوشي وي در جمع روايات بوده است.

وي با آنكه در ابتدا ثقه و ثبت بود، ولي اواخر عمر خلط كرد. البته اين خلط باعث نمي شود رواياتي را كه در ثبت و ثقه بودنش نقل كرده، كنار گذارده شود. [2] .

از روايت ابوالفضل شيباني از طريق ابن اعلم دو نسخه مي شناسيم:

اوّل: نسخه موجود در كاخ موزه گلستانِ تهران، به شماره 2105 كه در سال 694 توسّط ياقوت بن عبداللّه مستعصمي به خطّ نسخ و ثلث نگاشته شده است. اين نسخه شامل پنجاه و يك دعا در يكصد و شصت و شش برگ و هر برگ داراي دوازده سطر مي باشد. [3] .

دوّم: نسخه موجود در كتابخانه اياصوفياي استانبول تركيه به شماره 1946 كه در سال 697 (بنا بر آن چه كاتب نگاشته) در يكصد و بيست و چهار برگ و هر برگ داراي ده سطر نگاشته شده است. اين نسخه شامل پنجاه و چهار دعا مي باشد و در گفتگوهاي ميان متوكّل و يحيي، با ديگر روايات اختلاف دارد.

همان گونه كه ذكر شد، ابوالفضل شيباني جامع جمعِ روايت هاي ابن اعلم و ابن مطهر است. از ابوالفضل شيباني، پنج نفر از بزرگان نقل صحيفه كرده اند. اين پنج نفر عبارتند از:


پاورقي

[1] تنقيح المقال» نوشته علاّمه مامقاني (نجف)، ج 2، ص 313 و همچنين «جامع الرواة» نوشته مولانا محمد بن علي اردبيلي (بيروت)، ج 1، ص 606.

[2] شهيد ثاني رحمه الله مي نويسد: «هر كه خلط كند بعد از استقامت، رواياتي كه در استقامت بيان كرده قبول است و آن چه بعد گفته، ردّ خواهد شد.» و مثال خود را شيباني ذكر كرده است. (الرعاية، ص 210).

[3] فهرست كتب ديني و مذهبي خطّي كتابخانه سلطنتي، ص 787.