از تأمل در فقرات ادعيه صحيفه سجاديه و بررسي تعامل مفاهيم بهداشتي آن نكات زير را مي توان دريافت:

1- همه مؤلفه هاي سلامت اعم از جسماني، رواني، اجتماعي، عاطفي و روحاني در اين كتاب مقدس مورد عنايت قرار گرفته اند و تعامل همه جانبه بين آنها برقرار گرديده است. در عين حال بعد معنويت و روحانيت بر ساير ابعاد حاكميت يافته است. با وجود اين، يك مديريت كلي بر همه اين ابعاد حكمراني مي كند و در عين آنكه در نگرش صحيفه به بهداشت ابعاد غير روحاني و هم روحاني آن مطرح گرديده ديدگاه وحداني بهداشتي آن نيز بارز است.

2- شيوه صحيفه سجاديه در بهداشت شيوه اي رفعي است نه دفعي و كنشي است نه واكنشي. در شيوه رفعي منتظر وقوع بيماري نمي مانيم تا آن را درمان كنيم بلكه مي كوشيم تا با ريشه يابي دقيق مسائل و مشكلات از بروز مشكل جلوگيري كنيم نه آنكه منتظر باشيم پديده اي سوء رخ دهد و به دفع آن بپردازيم و پيشگيري را بر درمان مقدم مي دارد و به عبارت ديگر فعال برخورد مي كند نه منفعل و كنشي عمل مي نمايد نه واكنشي. اين شيوه به ويژه در بهداشت روحاني صحيفه سجاديه تجلي دارد تا انسان هائي هدفدار و سالم و مؤثر و مثبت و شاداب و عاشق را توليد نمايد.



به جهان خرم از آنم كه جهان خرم از اوست

عاشقم بر همه عالم كه همه عالم از اوست



3- معنويت و روحانيت در صحيفه سجاديه جنبه حقيقي دارد و از هرگونه وهم گرائي به دور است.

اين امر از پرتو حقيقت مطلق الهي ناشي مي شود و همه خيرها از ذات حق نشأت مي گيرد و خدا نيروي ايده آل و تنظيم گر حيات است. سلامت واقعي در سايه عمل به سنن پايدار الهي امكان پذير است و تقيد به آن امنيت ذهني و رواني و روحاني را براي انسان فراهم مي آورد.

امام سجاد (ع) سنت شناسي سنت مدار الهي است كه عمل به آموزش هاي او در اين كتاب جاويدان سلامت حقيقي را براي انسان به ارمغان مي آورد.

4- بهداشت در صحيفه بعد فعال زندگي را تشكيل مي دهد و خود هدف زندگي به شمار نمي آيد بلكه وسيله اي است كه بدان عبوديت الهي را مي توان كسب كرد و بدين منظور به انسان اين فرصت را مي دهد تا روابط خود را با خود، با جامعه، با طبيعت و با خدا تنظيم كند و در روابط چهارگانه مذكور هماهنگي ايجاد كند. وقتي كه اين هماهنگي سازگار به وجود آمد صلح دروني در انسان ايجاد مي گردد و به اراده الهي تسليم مي گردد. اين تسليم موجب مي شود تا در نگرش، بينش، كنش، پويش، روش و منش تسليم خدا باشد كه در نتيجه آن به زندگي معني دار و رستگارانه دست مي يابد و شيريني عافيت و آسايش فراگير را درك مي نمايد.

5- تأمين آسايش كامل در سايه شكر و رضايت در برابر حاصل مي گردد. عالي ترين شكل تسليم و رضا را در زيباترين هيأت و در دشوارترين و هولناكترين شرايط در عصر عاشوراي شصت و يك هجري در صحراي كربلا از رفتار و كلام حضرت سيدالشهداء (ع) مي توان فهميد:

«الهي رضا برضاك، تسليما لامرك، لا معبود سواك»

خدايا راضي به رضاي توام تسليم امر توام هيچ خدائي جز تو نيست.



بيا كه عاتف ميخانه دوش با من گفت

كه در مقام رضا باش و از قضا مگريز