از آن چه گذشت آشكار گرديد كه نظام تربيتي اسلام داراي مؤلفه هاي گوناگون است كه مي توان آن ها را از متون اسلامي استخراج كرد و به نظريه هاي راهنماي عمل دست يافت.

صحيفه ي سجاديه به عنوان اثري معتبر در ميان اين متون، داراي مضامين تربيتي بلندي است كه منبع قابل اعتمادي براي استنباط عناصر اساسي نظام تعليم و تربيت اسلامي است؛ در باب اهداف تربيتي صحيفه «قرب الهي» و «تربيت عقلاني» و «شناخت خدا» دو هدف واسطه اي مي باشند. «خداجويي، غفلت و خود دوستي» سه مبناي مهم تربيت هستند كه از دو مبناي «خداجويي و غفلت» اصل «بازگشت» و «تذكر» و با توجه به مبناي «خود دوستي»، اصل «عزت» استخراج مي گردد. در باب روش ها، در مجموع دوازده روش تربيتي كه همگي مبتني بر اصول سه گانه ي «بازگشت، تذكر و عزت» هستند، به دست مي آيند.

اين روش ها عبارتند از: 1 - توبه؛ 2- تفضل؛ 3- تبشير؛ 4- نيكي در برابر بدي؛ 5- تأخير در كيفر (مبتني بر اصل بازگشت (6- موعظه؛ 7- يادآوري نعمت؛ 8- شناساندن حمد و ستايش (مبتني بر اصل تذكر)؛ 9- ابراز توانايي ها؛ 10- حسن ظن؛ 11- عذرپذيري و 12- عيب پوشي (مبتني بر اصل عزت).