بازگشت

شكوه واژگاني


«واژه» اساسي ترين عنصر در تشكيل كلام است، زيرا هر كلام از چند واژه ي مستعمل و معني دار كه براي هدف خاصي كنار هم چيده مي شوند، شكل مي گيرد. دنياي واژگان و الفاظ دنيايي است سرشار از دقايق، لطافت، رموز، اسرار و زيبايي ها.

اهميت واژه در زبان ادبي تا آن جاست كه «استفان مالارمه» به شاعران توصيه مي كند كه «ابتكار عمل را به واژه بسپاريد» انتخاب واژه در رساندن پيام، با در نظر گرفتن هيأت ظاهري و موسيقي آن، حروف و نحوه ي تلفيق آن ها و معاني حقيقي و مجازي اي كه واژه ظرفيت آن ها را دارد؛ مسؤوليت مهم يك اديب و شاعر است، زيرا اديب و شاعر شكوه و زيبايي را به كمك واژه خلق مي كنند و جهان را به تسخير خود درمي آورند، چنان چه نزار قباني سرودن شعر را تسخير جهان به كمك واژه ها مي داند.

صحيفه سجاديه رستاخيزي عظيم از واژگان است، واژگان اين كتاب كه حديث تمناي وصال و نغمه ي تماشاي جمال حضرت دوست است سه ويژگي مهم دارد؛ يكي اين كه در اوج فصاحت است، به گونه اي كه هيچ واژه اي را نمي توان يافت كه حايز شرايط فصاحت نباشد.

ديگر اين كه با توجه به اين نكته ظريف كه امام (ع) وجود عيني و خارجي قرآن حكيم و بليغ است واژه ها در گفتار و نوشتار آن حضرت صبغه ي قرآني دارد، به طور مثال آن حضرت در دعاي بيستم از صحيفه ي سجاديه مي فرمايد: اللهم اختم بعفوك اجلي و حقق في رجاء رحمتك املي. چنان چه ملاحظه مي شود دو واژه ي «اجلي و املي» علاوه بر اين كه با يكديگر سجع متوازي و جناس مختلف لاحق دارند، برگرفته از فرهنگ واژگاني قرآن مي باشند. بدين معني كه اگر چه واژه هاي ديگري نيز مثل «منيتي و امنيتي» در قاموس عرب وجود دارد و اي بسا تا حدي نيز تأمين كننده شكل آهنگين كلام و در بر دارنده نكات بديعي باشد ولي صبغه ي قرآني ندارد؛ اما از آن جا كه امام (ع) مخاطب اصلي قرآن است و كلامش نيز قرآن صاعد مي باشد بنابراين، واژه در سخنانش رنگ قرآني دارد.

سومين ويژگي واژگان صحيفه سجاديه تنوع است، به گونه اي كه مي توان از مجموع واژه هاي موجود در دعاهاي اين كتاب قاموسي ارزشمند فراهم آورد.