تكرار مضامين
اسلوب جمله ها و دعاها به گونه اي است كه بسياري از آنها، چندين بار تكرار شده و بر آن اصرار ورزيده شده است و يا مفاهيمِ دعاها و نيازهاي مهمّ چندين بار در گوشه گوشه دعاها ذكر گرديده.
منظور از اين تكرارها، فقط درود بر پيامبر و آل او عليهم السلام (كه 145 مرتبه تكرار شده) و يا توبه نمودن (كه 56 بار لفظ توبه در ادعيه ذكر گرديده) و مشابه اين عناوين كلّي نيست، بلكه مضامين ديگر است كه امام با تكرار آن، همگان را به اهميّت آن اشعار داده اند.
مثال اول: امام با عبارت ها و جمله هاي مختلف از خداوند مي خواهد كه دعاهاي او را مستجاب گرداند:
«وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِي». [1] .
«وَ أَنْجِحْ مَطْلَبِي». [2] .
«آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ». [3] .
«وَ اسْمَعْ لَنَا مَا دَعَوْنَا بِهِ». [4] .
«وَ اقْضِ لِي حَوَائِجِي» [5] .
«وَ اسْتَجِبْ دُعَائِي». [6] .
«وَ اسْتَجِبْ لِي جَمِيعَ مَا سَأَلْتُكَ وَ طَلَبْتُ إِلَيْكَ». [7] .
و تعابير ديگر.
مثال دوم: امام سجّاد عليه السلام در تعابير و جملات متعددي پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله را به عنوان برگزيده الهي مي ستايد:
«اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ أَمِينِكَ عَلَي وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ». [8] .
در اين جمله به برگزيده بودن پيامبر صلي الله عليه وآله از ميان تمام آفريدگان اشاره شده است.
«وَ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ و خِيَرَتُكَ مِنْ خَلْقِكَ». [9] .
در اين جمله نيز برگزيده بودن پيامبر صلي الله عليه وآله از ميان تمام آفريدگان مطرح شده با اين تفاوت كه در دعاي قبل، امام عليه السلام از كلمه «صَفِيِّكَ» بهره برده و در اين دعا از كلمه «خيرتك».
«وَ صَلِّ عَلَي خِيَرَتِكَ اللَّهُمَّ مِنْ خَلْقِكَ: مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الصِّفْوَةِ مِنْ بَرِيَّتِكَ الطَّاهِرِينَ». [10] .
در اين جمله عترت پيامبر صلي الله عليه وآله نيز به عنوان برگزيدگان خداوند معرفي شده اند.
«أَنْ تُصَلِّيَ عَلَي مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ وَ رَسُولِكَ وَ حَبِيبِكَ وَ صِفْوَتِكَ وَ خِيَرَتِكَ مِنْ خَلْقِكَ». [11] .
در اين جمله «صِفْوَتِكَ» و «خِيَرَتِكَ» بر برگزيده بودن پيامبر صلي الله عليه وآله از ميان تمام آفريدگان دلالت دارد.
«بِحَقِّ مَنِ انْتَجَبْتَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ بِمَنِ اصْطَفَيْتَهُ لِنَفْسِكَ». [12] .
در اين جمله كه خداوند متعالي را به پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله قسم داده، با كلمات «انْتَجَبْ» و «اصْطَفَيْ» اشاره به برگزيده بودن ايشان از ميان تمام آفريدگان دارد.
«رَبِّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، الْمُنْتَجَبِ الْمُصْطَفَي». [13] .
در اين دعا كلمات «الْمُنْتَجَبِ» و «الْمُصْطَفَي» اشاره به برگزيده بودن پيامبر صلي الله عليه وآله دارد ولي بدون قيدي كه نشان دهد اين گزينش از ميان چه كساني بوده است. همان گونه كه در جمله پاياني صحيفه نيز بدون قيد آمده است و امام فرموده:
«وَ صَلَّي اللَّهُ عَلَي سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَي وَ عَلَي آلِهِ الطَّاهِرِينَ». [14] .
پاورقي
[1] «و درخواستم را برآور». (دعاي 12، بند 16).
[2] «و مطلبم را برآور». (دعاي 21، بند 4).
[3] «اجابت فرما، پروردگار جهانيان». (دعاي 14، بند 16- دعاي 26، بند 4- دعاي 41، بند 4- دعاي 48، بند 12- دعاي 17، بند 16- دعاي 12، بند 16).
[4] «و آنچه خواسته ايم بشنو». (دعاي 17، بند 16).
[5] «و حاجت هايم را برآور». (دعاي 25، بند 9).
[6] «و دعايم را مستجاب كن». (دعاي 46،بند 25).
[7] «و همه آنچه را كه از تو خواسته ام و طلب كرده ام و به آن ميل نموده ام، برايم مستجاب فرما». (دعاي 48، بند 28).
[8] «خداوندا بر محمّد -امين وحيت و برگزيده از آفريدگانت و دوست تو از بندگانت، آن پيشواي رحمت و رهبر خير و كليد بركت- درود فرست». (دعاي 2، بند 3).
[9] «و گواهي مي دهم همانا محمّد بنده تو و فرستاده ات و برگزيده تو از بين آفريدگانت است». (دعاي 6،بند22).
[10] «خداوندا و بر برگزيده ات از آفريدگان خود؛ محمّد و خانواده او كه از آفريدگان پاك تو هستند، درود فرست». (دعاي 34، بند 5).
[11] «بر خاندان محمّد كه نيكوكارانِ پاكانِ برگزيده اند، درود فرستي». (دعاي 48، بند 3).
[12] «به حقّ آنكه او را از آفريدگانت برگزيده اي و آنكه براي خودت پسنديده اي». (دعاي 47، بند 86).
[13] «پروردگار من، بر محمّد و خاندان محمّد كه برگزيده شده». (دعاي 47، بند 50).
[14] «و درود خدا بر سرور ما، محمّد، فرستاده خدا كه برگزيده است و بر خاندان پاكش باد». (دعاي 54، بند 9).