بازگشت

هم وزني در انتهاي جمله ها


در علوم بلاغت به آن صنعت «سجع متوازي» گفته مي شود، در آن اكثر يا تمام الفاظِ فقره اول، با اكثر يا تمام الفاظِ فقره دوم هم وزن و برابر نيست، ولي كلمه آخر هر فقره با ديگري هم وزن است.

مثال اول:«ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِي الْحَيَاةِ أَجَلًا مَوْقُوتًا، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَدًا مَحْدُودًا، يَتَخَطَّأُ إِلَيْهِ بِأَيَّامِ عُمُرِهِ، وَ يَرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ». [1] .

در چهار فقره فوق، عبارت «أَجَلاً مَوْقُوتاً» با «أَمَداً مَحْدُوداً» و هم چنين عبارتِ «بِأَيَّامِ عُمُرِهِ» با «بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ» كه در پايان فقره قرار دارند، هم وزن و موازي مي باشند.

مثال دوم: «وَ احْجُبْنِي عَنِ السَّرَفِ وَ الِازْدِيَادِ، وَ قَوِّمْنِي بِالْبَذْلِ وَ الِاقْتِصَادِ، وَ عَلِّمْنِي حُسْنَ التَّقْدِيرِ، وَ اقْبِضْنِي بِلُطْفِكَ عَنِ التَّبْذِيرِ، وَ أَجْرِ مِنْ أَسْبَابِ الْحَلَالِ أَرْزَاقِي، وَ وَجِّهْ فِي أَبْوَابِ الْبِرِّ إِنْفَاقِي». [2] .

در اين شش فقره، كلمه هاي «وَالِازْدِيَادِ» با «وَالِاقْتِصَادِ» و نيز «التَّقْدِيرِ» با «التَّبْذِيرِ»، همچنين «أرْزَاقِي» با «إِنْفَاقِي»، كه همگي در انتهاي شش فقره اند، هم وزن و هم سجع مي باشند.


پاورقي

[1] «سپس براي او (آفريده اش) در زندگي، سرآمدي خاص معيّن نمود، و برايش زماني محدود قرار داد كه با روزهاي زندگي اش، به سوي آن گام بردارد، و با سال هاي روزگارش، به آن نزديك مي شود». (دعاي اول، بند 6)

سه نكته:

الف - شماره بندهاي دعاها بر اساس شماره گذاري مرحوم حجةالاسلام سيد علي نقي فيض الاسلام است.

ب - جهت ترجمه آيات قرآن از ترجمه قرآنيِ آيةالله العظمي ناصر مكارم شيرازي استفاده شده است.

ج - ترجمه احاديث و دعاهاي صحيفه سجّاديّه، توسّط نگارنده صورت گرفته.

[2] «خداوندا مرا از اسراف و زياده روي باز دار. و به بخشش و ميانه روي، استوار گردان و روش نيكو را به من بياموز و مرا -به لطف خود- از ولخرجي باز دار و روزي هايم را از اسباب حلال، پيوسته گردان و انفاق نمودنم را در مسيرهاي خير قرار ده». (دعاي 30 بند 3).