عنوان دعا چنين است:

و كان من دعائه عليه السلام لجيرانه و اوليائه اذا ذكرهم، از دعاهاي امام (ع) است درباره ي همسايگان و دوستانش هنگامي كه آنها را ياد مي نمود.

محتواي دعا

امام سجاد (ع) در اين دعا پس از درود فرستادن بر رسول خدا و آل او در مورد همسايگان و دوستان خويش مي فرمايد:

و تولني في جيراني و موالي العارفين بحقنا، و المنابذين لاعدائنا بافضل ولايتك، (خدايا) مرا به بهترين ياري نمودن درباره همسايگان و دوستانم كه به حق ما عارف هستند (امامت ما را باور داشته و حقوق ما را رعايت مي نمايند) و با دشمنان ما مخالفت مي كنند همراهي فرما.

امام (ع) در اين بخش از دعا توجه ما را به باور و عقيده همسايگان و دوستان جلب كرده و دو صفت و ويژگي براي آنان ذكر مي فرمايد:

1- عارف بودن به حق امام (ع) (عقيده به امامت)

2- مخالفت با دشمنان امام (ع)

سپس از خداوند درخواست مي كند كه همسايگان و دوستان را به انجام اعمال و كارهاي زير توفيق دهد:



[ صفحه 125]



1- لاقامه سنتك، برپا داشتن سنت الهي.

2- و الاخذ بمحاسن ادبك، فراگرفتن اخلاق پسنديده ات.

3- في ارفاق ضعيفهم، در سود رساندن به ناتوانانشان.

4- و سد خلتهم، و جلوگيري از فقر و نيازمنديشان.

5- و عياده مريضهم، و عيادت از بيمارشان.

6- و هدايه مسترشدهم، و راهنمايي كساني از آنها كه نيازمند ارشاد هستند.

7- و مناصحه مستشيرهم، و اندرز دادن كساني از آنها كه نيازمند مشورت هستند.

8- و تعهد قادمهم، و ديدار كردن از سفر آمده هايشان.

9- و كتمان اسرارهم، و پنهان كردن رازهايشان.

10- و ستر عوراتهم، و پوشاندن عيبهايشان.

11- و نصره مظلومهم، و ياري ستمديده هايشان.

12- و حسن مواساتهم بالماعون، و خوب كمك كردنشان در ابزار خانه (ماعون)

13- و العود عليهم بالجده و الافضال، و سود رساندنشان به بخشش فراوان.

14- و اعطاء ما يجب لهم قبل السوال، و عطا كردن (به محتاجان) آنچه در نزدشان لازم و ضروري قبل از درخواست.

چنانكه ملاحظه مي شود درخواستهاي امام (ع) از خداوند در مورد همسايگان و دوستان در تمام زمينه ها و ابعاد مي باشد. هم جنبه ي مادي و هم معنوي، هم موضوعات دنيوي و هم آنچه مربوط به



[ صفحه 126]



سعادت آخرت است. به طوري كه اگر انسان واقعا در انجام اين دستورات موفق شود، تمامي نارسائيها برطرف مي شود. در حقيقت امام زين العابدين (ع) در قالب دعا معارف الهي و وظايف فردي و اجتماعي ما را آموزش مي دهد. به پا داشتن سنتهاي الهي، فراگرفتن ادب در جهت تقويت روابط انساني و از ميان برداشتن نارسائيهاي رفتاري از جمله افشاء رازها و عيوب يكديگر، همچنين ياري كردن مظلوم و عيادت مريض و رفت و آمد و بازديد به مناسبتهاي گوناگون مثل از سفر آمدن و كمكهاي اقتصادي و مالي به يكديگر از جمله درسهايي است كه در اين فراز از دعا بيان شده است. و همگي تقويت كننده ي روابط اجتماعي مومنين و رشد و كمال معنوي آنان است.

آنگاه در فراز ديگر دعا امام (ع) براي خويش دعا مي كند كه در حق آنها رحمت و عفت و تواضع و مودت و نصيحت و رعايت و گذشت و احسان و حسن ظن و نيكي داشته باشد. و در حقيقت به ما مي آموزد كه در حق همسايگان، اينگونه برخورد و رابطه ي اسلامي داشته باشيم.

ايشان در قسمتي از بخش آخر دعا با اشاره به حق خويش (به عنوان امام و مقتدا) از خداوند درخواست مي كند كه شناخت و بينش آنها را نسبت به حق خويش به عنوان امام و پيشواي الهي، افزون فرمايد:

و زدهم بصيره في حقي، و معرفه بفضلي حتي يسعدوا بي و اسعد بهم، و به ايشان بينايي در حق من، و شناسايي به فضل و برتري من بيافزا تا به وسيله ي من نيكبخت شوند و من به وسيله آنان نيكبخت گردم.



[ صفحه 127]



جمله آخر امام (ع) كه مي فرمايد من به وسيله آنان نيكبخت شوم، با اينكه حضرت برگزيده ي خدا و امام معصوم است، اشاره به نقش روابط سالم اجتماعي در جهت سعادت و كمال انسانهاست. اگر روابط انسانها در هر سطحي كه باشد بر اساس معيارهاي الهي تنظيم شود، انسانها يكديگر را در جهت كمال ياري مي كنند. رشد و كمال مادي و معنوي در گرو رابطه ي صحيح و بر اساس تعاليم الهي اسلام تحقق مي يابد.



[ صفحه 128]