عنوان دعا چنين است:

و كان من دعائه عليه السلام اذا سال الله العافيه و شكرها، از دعاهاي امام (ع) است هنگامي كه تندرستي و سپاس بر آن را از خداوند درخواست مي نمود.

محتواي دعا

عافيت و سلامتي يكي از نعمتهاي بزرگ خداوند است. كه انسان كمتر به آن توجه دارد و شكر آن را بجا نمي آورد و قدر آن را نمي داند تا اينكه به بيماري دچار مي شود و آنگاه قدري به نعمت عافيت پي مي برد. در اين دعا امام سجاد (ع) بعد از فرستادن درود بر پيامبر (ص) و اهل بيتش (ع)، اينگونه به پيشگاه مقدس الهي درخواست عافيت مي كند:

اللهم صل علي محمد و اله، و البسني عافيتك، و جللني عافيتك، و حصني بعافيتك، و اكرمني بعافيتك، و اغنني بعافيتك، و تصدق علي بعافيتك، وهب لي عافيتك، و افرشني عافيتك، و اصلح لي عافيتك، و لا تفرق بيني و بين عافيتك في الدنيا و الاخره.

بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست و بر (تن و جان) من به لطف خودت لباس عافيت بپوشان، و عافيتت را بر تمام شئون وجودم شامل گردان، و مرا در سنگر و پناه عافيت و رستگاري خود محفوظ گردان، و به عافيت و رستگاري مرا گرامي بدار، و به عافيتت



[ صفحه 114]



مرا مستغني و بي نياز گردان، و به من فقير درگاهت عافيت را صدقه و موهبت فرما، و عافيت را بر من گسترده گردان و به آن عافيت، امور مرا اصلاح كن، و ميان من و عافيت هرگز در دنيا و آخرت جدايي مينداز.

چنانكه ملاحظه مي شود امام چهارم (ع) مساله ي «عافيت» و تاثير آن را در زندگي انسان در دنيا و آخرت به طور مبسوطي تشريح مي فرمايد. و بدين وسيله اهميت و جايگاه اين نعمت بزرگ را به ما گوشزد مي كند. در اين فراز از دعا امام (ع) عافيت را به امور زير تفسير و توجيه كرده است:

1- لباس محافظ

2- پناهگاه امن و آرامش بخش

3- موجب كرامت

4- بي نيازكننده از غير

5- صدقه و موهبت الهي

6- موجب اصلاح

و اگر انسانها از اين نعمت بزرگ يعني «عافيت» به درستي بهره مند شوند و از آن در مسير كمال خود استفاده كنند، در دنيا و آخرت رستگار و سعادتمند خواهند شد.

آنگاه امام (ع) در فراز ديگر دعا صفات و ويژگيهاي آن عافيتي را كه از خداوند درخواست مي كند تشريح مي فرمايد. و جهت گيري درخواست عافيت را به ما مي آموزد. زيرا عافيتي موجب سعادت است كه جهت دار و هدفدار باشد. يعني در مسير رضاي الهي و رشد و تعالي معنوي انسان مورد استفاده قرار گيرد. و صرف وجود سلامتي (بدني و جسمي) گرچه نعمت است، اما براي كمال انسان كافي نيست، بلكه سلامتي بايد در تمام زمينه هاي مادي و معنوي و



[ صفحه 115]



جسمي و روحي باشد تا انسان را به سوي كمال رهنمون كند. امام (ع) خصوصيات «عافيت» را چنين معرفي مي فرمايد:

عافني عافيه، به من عافيتي عطا كن كه:

1- كافيه، بي نيازكننده باشد (همه جانبه باشد هم ظاهري و هم باطني).

2- شافيه، بهبوددهنده باشد.

3- ناميه، افزون شونده و رشد دهنده باشد.

4- تولد في بدني العافيه پيوسته در جسم (و جان) من سلامت و آسايش بيفزايد.

5- عافيه الدنيا و الاخره، (موجب) سلامتي دنيوي و اخروي باشد (زيرا عافيت دنيا به تنهايي معيار سعادت و خوشبختي نيست).

آنگاه در بخش ديگر دعا به ما مي آموزد كه از خداوند بخواهيم به دادن نعمتهايش بر ما منت گذارد. در اين باره مي فرمايد: و امنن علي، خدايا بر من منت گذار (به اين نعمتها):

1- بالصحه، به سلامتي

2- و الامن، و امنيت و آرامش

3- و السلامه في ديني و بدني، و سلامتي در دين و بدنم.

4- و البصيره في قلبي، و قدرت شناخت و بصيرت قلبي.

5- و النفاذ في اموري، و پيشرفت در كارهايم.

6- و الخشيه لك، و ترس (توام با معرفت) از تو (براي تو).

7- و الخوف منك، و بيم و خوف از (مجازات) تو.

8- و القوه علي ما امرتني به من طاعتك، و توانايي بر اطاعت و



[ صفحه 116]



فرمانبرداري از تو.

9- و الاجتناب لما نهيتني عنه من معصيتك، و دوري از معصيت و نافرمانيت كه مرا از آن نهي كرده اي.

10- و امنن علي بالحج و العمره، و منت گذار به انجام حج و عمره.

11- و زياره قبر رسولك، و زيارت مرقد پاك رسولت (ص). چنانكه ملاحظه مي شود، درخواستهايي كه امام (ع) به ما مي آموزد همواره موجب سعادت دنيا و آخرت است، و عمل به آنها و تلاش در زمينه ي كسب آنها، دنيا و آخرت ما را تامين مي كند. در حقيقت دعاهايي كه پيامبر (ص) و ائمه ي معصومين (ع) به ما آموخته اند، دستورات زندگي است. و آنها همچون طبيب كه به بيمار خود دوا مي دهد، براي سلامتي روحي و رواني و حفظ سلامتي و عافيت دنيا و آخرت نسخه هايي را در قالب دعا در اختيار ما قرار داده اند. و دقت در اين دعاها و معرفت يافتن نسبت به آنها حقيقتا علاوه بر نيايش خدا، هدايتگر انسان در دنيا و آخرت مي باشد.

امام (ع) در جهت استفاده ي هدفدار از عافيت، در فراز ديگر دعا مي فرمايد: و اشرح لمراشد دينك قلبي، و دلم را براي اهداف و مقاصد دينت بگشا (مرا شرح صدر و بصيرت كاملي در فهم اصول حقايق دين عطا فرما). سپس در فراز ديگر دعا خود و فرزندان و ذريه ي خويش را از امور زير كه مي توانند به نوعي «عافيت» جسمي و روحي و دنيوي و اخروي انسان را به خطر بياندازند، در پناه خداوند قرار مي دهد:

1- از شر شيطان 2- از شر جانوران زهردار كشنده (مثل مار و غيره)



[ صفحه 117]



نكشنده (مثل زنبور) و همه ي جانوران 3- چشم زخم 4- از شر سلطان و حاكم ستمگر 5- مترف (فرورفته در ناز و نعمت) 6- و از شر هر كه براي پيامبر (ص) و خاندانش جنگي (دشمني) برپا كرده و آشكار ساخته.

در مجموع از تمامي طبيعي و شيطان و همراهان و پيروانش به خدا پناه مي برد. و به ما مي آموزد اينگونه به خداوند پناه ببريم.



[ صفحه 118]