عنوان دعا چنين است:

و كان من دعائه عليه السلام اذا حزنه امر و اهمته الخطايا، از دعاهاي امام (ع) هنگامي كه چيزي او را اندوهگين و خطاها نگرانش مي كرد.

محتواي دعا

حفظ تعادل روحي و رواني انسان و به بيان ديگر امنيت و آرامش و سكون دروني، يكي از اهدافي است كه همه در جهت رسيدن به آن تلاش مي كنند. و دعا تامين كننده ي تعادل و امنيت و آرامش در انسان است.

وقتي يك نارسايي اخلاقي و يا مشكل مادي و اقتصادي و معيشتي و يا يك مشكل فردي و اجتماعي به انسان روي مي آورد، آدمي تعادل خويش را براي مدتي به طور شديد يا ضعيف از دست مي دهد. و اين بحرانها درون او را متلاطم مي سازد. در اين حالات دعا بهترين وسيله براي رسيدن به تعادل روحي و رواني است. گرچه عاليترين حالات انسان حالت نيايش و پرستش و اظهار خضوع و خشوع نسبت به معبود مي باشد، اما از اثرات جانبي و موثر دعا نيز در بهبودي نارسائيهاي مختلف نبايد غافل بود، كه دعا يكي از بزرگترين و ارزشمندترين نعمتهايي است كه خداوند به انسانها ارزاني داشته است.

در اين دعا امام (ع) ابتدا مباحثي از خداشناسي را متناسب با نوع



[ صفحه 109]



درخواستهايي كه مي خواهد به پيشگاه خداوند عرضه كند به ما آموزش مي دهد. لذا با اشاره به دو صفت از صفات خداوند يعني «كافي» و «وافي» مي فرمايد: اللهم يا كافي الفرد الضعيف، و واقي الامر المخوف، خدايا، اي كفايت كننده ي آنكه تنها و ناتوان است، و اي نگهدارنده (بندگان خود) از امر ترسناك،

امام (ع) ابتدا اين باور را به انسان گوشزد مي كند كه خداوند وافي و كافي است، و يار و مددكار انسان نيازمند است. تا با قوت قلب خود، را به مشيت الهي بسپارد و زير چتر امنيت خداوند قرار گيرد و با يقين به استجابت دعا به مناجات بپردازد. تقويت مباني اعتقادي و پيدا كردن معرفت نسبت به خداوند جل جلاله، رمز لذت بردن از دعا و نيايش و پرستش اوست.

سپس در فراز ديگري از دعا به ما مي آموزد كه چه درخواستهايي را از خداوند داشته باشيم و در اين باره مي فرمايد:

1- لا تجعلني ناسيا لذكرك فيما اوليتني، مرا نسبت به ياد كردن خود در آنچه عطايم كرده اي فراموشكار مگردان،

2- و لا غافلا لاحسانك فيما ابليتني، و به احسانت در آنچه به من بخشيده اي غافل مساز،

3- و لا آيسا من اجابتك لي و ان ابطات عني، و در برآورده ساختن حاجتم اگر چه به كندي پيش رود نوميدم مفرما،

4- و اجعل ثنائي عليك، و مرا در هر حال به ستايش و نيايش خودت بگمار،

5- و اشعر قلبي تقواك، و شعار دلم را پرهيزكاري از خود بنما (تقوا



[ صفحه 110]



و ترس از خدا را روش من بگردان)،

6- و استعمل بدني فيما تقبله مني، و بدنم را در آنچه از من مي پذيري (اطاعت و بندگي) به كار گير،

آنگاه راه طي كردن مدارج عرفاني را توسط قلب با دعاهاي مخصوص چنين بيان مي فرمايد:

1- فرغ قلبي لمحبتك، دل مرا براي محبت و دوستي خويش خالي ساز،

2- و اشغله بذكرك، و (قلب مرا) به ياد خودت مشغولش گردان،

3- و انعشه بخوفك و بالوجل منك، و (قلب مرا) به ترس و بيم از خودت بلندمرتبه فرما،

4- و قوه بالرغبه اليك، و (قلبم را) به رغبت به سويت توانا، فرما.

5- و امله الي طاعتك، و (قلب مرا) به فرمانبريت متوجه كن،

6- و اجر به في احب السبل اليك، و (قلبم را) به بهترين راههاي به سوي خود روانه فرما،

7- و ذلله بالرغبه فيما عندك ايام حياتي كلها، و (قلب مرا) در تمام روزهاي زندگيم به خواستن آنچه نزد توست رام نما.

آنگاه در بخشي از فراز آخر دعا مي فرمايد:

و امنن علي بشوق اليك، و به شوق و دلباختگي به خود بر من منت گزار،

محبت، ذكر، رغبت و رام شدن قلب در برابر فرامين الهي و طي مراحل و مدارج سير الي الله از جمله مباحث عميق عرفاني است كه امام عارفان، و قرآن مجسم، امام زين العابدين عليه السلام در فرازهايي از اين دعاي شريف به ما مي آموزد.



[ صفحه 111]