بازگشت

نسخه ابن ادريس و شرح حال وي


سديد بعد از آنكه نسخه خويش را نگاشت و با نسخه ي ابن سكون مقابله كرد، بر نسخه اي به خط ابن ادريس دست يافت و نسخه خود را بار ديگر با خط شيخ فقيه ابي جعفر محمد بن ادريس مقابله كرد. ترجمه ي عبارت سديد در مورد اين مقابله چنين است:

«بار دوم با نسخه اي به خط شيخ سعيد محمد بن ادريس مقابله كرد و لله الحمد در ماه ذوالقعده سال 654. هر آنچه درهامش و بين سطور با علامت «س» و «نسخه» مشخص شده، از خط ابن ادريس است. و آنچه بدون اين علامت است، برخي به خط ابن سكون و بعضي به خط ابن ادريس بوده است. تا آنجا كه كوشش ما اجازه داد. و الله الحمد. و اين در ماه ذي القعده سال 654 بود.»

آنگاه سديد عبارت مقابله ابن ادريس را نقل مي كند: «صورة خط ابن ادريس في مقابلته: بلغ العرض بأصل خبر الموجود و بذل فيه الجهد و الطاقة الا ما زاغ عنه النظر و حسر عنه البصر.»

علامه مجلسي اين عبارت را از خط ابن ادريس در صحيفه خويش آورده و اضافه مي كند: «عورض هذا الكتاب بالأصل الذي بخط المصنف رحمه الله في سنة ثلاث و سبعين و خمسمائة و كتبه ابن ادريس.» [1] .

مراد وي از مصنف،، ابوعلي فرزند شيخ الطائفه است كه اسناد آن را در حاشيه صفحه ي اول صحيفه از نسخه ي ابن ادريس نقل كرده است.

مولي ابوالمعالي محمد كلباسي (م 1315 ه) از سيد عبدالباقي - امام جمعه ي اصفهان - در اجازه اي كه براي سيد نجفي نگاشته، سخني نقل مي كند كه مي رساند نسخه ابن ادريس نزد شهيد موجود بوده است. خلاصه ي كلام وي را در اينجا نقل مي كنيم:

«سديدي نسخه مشهور را با نسخه ابن ادريس مقابله كرده و موارد اختلاف را در حواشي اوراق نوشت و براي آن حرف «س» را - كه رمز ابن ادريس است - قرار داد. بعد از آن شهيد نيز نسخه ي مشهور را با نسخه ي ابن ادريس مقايسه و مقابله كرد و مشاهده كرد كه در غير از چند مورد آن موافق با نسخه سديدي است. وي نيز در حواشي آنها را با علامت س مشخص كرده تا از نسخه ي سديدي متمايز باشد.» [2] .

نگارنده معتقد است كه اولا در نسخه شهيد و نيز نسخه هايي كه از روي آن با واسطه يا بدون واسطه ادعيه را نقل كرده اند و به دست ما رسيده، چنين مطلبي وجود ندارد، بويژه در بيانات و اجازاتي كه علامه مجلسي از نسخه شهيد و نسخه جبعي - كه توصيف آن خواهد آمد - نقل كرده و نيز از اجازات پدر بزرگوارش مولي محمد تقي مجلسي چنين مطلبي نقل شده است.

ثانيا قبلا گذشت كه سديد، رمز نسخه ابن ادريس را «س» گذارده، اما شهيد چنين كاري نكرده چنانكه در اين نسخه به خط شهيد مشاهده مي شود.


پاورقي

[1] الفرائد الطريقه: 19.

[2] الرسائل الرجاليه 615:2.