عنوان دعا چنين است:

و كان من دعائه عليه السلام اذا ذكر الشيطان فاستعاذ منه و من عداوته و كيده، از دعاهاي امام (ع) هنگامي كه گفتگوي شيطان مي شد (نامي از شيطان به ميان مي آمد) پس از او و دشمني و مكر او به خدا پناه مي برد.

محتواي دعا

امام (ع) در اين دعا از «نزغ» و «كيد» و «مواعيد» و «غرور» و «مصائد» شيطان به خداوند پناه مي برد و مي فرمايد:

اللهم انا نعوذ بك من نزغات الشيطان الرجيم و كيده و مكائده، و من الثقه بامانيه و مواعيده و غروره و مصائده،

خدايا ما (خداپرستان) به تو پناه مي بريم از تباهكاريها (يا وسوسه هاي) شيطان رانده شده ي (از رحمت) و از حيله و چاره جوئي و مكرهاي (گوناگون) او، و از اطمينان به آرزوها (يا دروغها) و وعده ها و فريب و دامهاي او.

سپس دو چيز را براي دور كردن و ذليل و خوار كردن شيطان معرفي مي كند:

1- عبادت 2- محبت خدا

و مي فرمايد: اللهم اخساه عنا بعبادتك، و اكبته بدوبنا في محبتك، بار خدايا او (شيطان) را از ما به سبب عبادت و بندگيت دور كن، و با كوشش ما



[ صفحه 91]



در دوستيت ذليل و خوار فرما.

و در ضمن درخواست از خداوند جهت محافظت در مقابل نقشه ها و توطئه هاي شيطان راههاي نفوذ و نقشه هاي او را به ما شناسانده و راههاي تسلط شيطان بر انسان را اينگونه برمي شمرد:

1- لا تجعل له في قلوبنا مدخلا ورود در دلها: براي ورود او در دلهاي ما جايي قرار مده.

2- و لا توطنن له فيما لدينا منزلا، پيدا كردن جايگاه در درون انسان: و در آنچه نزد ماست (براي او) جايگاهي مساز.

3- و ما سول لنا من باطل، آراستن باطل: و باطلي را كه براي ما مي آرايد به ما بشناسان

4- و بصرنا ما نكائده به از راه فريب انسان: ما را به آنچه كه او را بفريبيم بينا فرما.

5- و ايقظنا عن سنه الغفله بالركون اليه، استفاده از غفلت انسان: و از خواب غفلتي كه سبب اعتماد و ميل به او است بيدارمان گردان.

امام (ع) با بكار بردن ضمير (نا) عملا به ما آموزش مي دهد كه در مقام دعا براي دفع شيطان، همه را در نظر بگيريم، و از خداوند درخواست كنيم كه به همه توفيق نجات از نيرنگهاي شيطان را بدهد.

در نتيجه مي فرمايد:

و اجعل آباءنا و امهاتنا و اولادنا و اهالينا و ذوي ارحامنا و قراباتنا و جيراننا من المومنين و المومنات منه في حرز حارز، و حصن حافظ، و كهف مانع، و پدران و مادران و فرزندان و قبيله ها (اهالي) و خويشان و



[ صفحه 92]



نزديكان و همسايگان ما را از مردان و زنان اهل ايمان از شر او شيطان در جاي استوار و قلعه ي نگهدارنده و پناهگاه بازدارنده قرار ده.

و نيز از خداوند درخواست مي كند كه به آنها براي مقابله و مبارزه با شيطان «زره» و «اسلحه ي» مناسب عطا فرمايد:

و البسهم منه جننا واقيه و اعطهم عليه اسلحه ماضيه، و ايشان را براي دور كردن از شر شيطان زره هاي حفظ كننده بپوشان، و براي مبارزه با او سلاحهاي برنده عطا فرما.

امام (ع) در اين دعا به ما مي آموزد كه در هر زمان، براي مقابله با نقشه هاي شيطان و اعوان و انصارش بايد زره و اسلحه ي مناسب با شرايط آن زمان تهيه كرد، و براي رسيدن به تقواي فردي و اجتماعي با آنها به مبارزه با مظاهر فرهنگي شيطان شتافت، و در اين راه از خداوند درخواست كمك نمود.

آنگاه در فراز آخر دعا به ما مي آموزد كه از خداوند بخواهيم كه ما را در جبهه ي عليه شيطان قرار بدهد و مي فرمايد:

اللهم اجعلنا في نظم اعدائه، و اعزلنا عن عداد اوليائه، بار خدايا ما را در رشته ي دشمنان او قرار ده، و از شمار دوستانش بركنار فرما.

سپس به ما مي آموزد از خداوند بخواهيم كه ما را در درجات صالحين و مراتب مومنين قرار دهد:

و صيرنا بذالك في درجات الصالحين و مراتب المومنين، و (به وسيله دوري از شيطان و توطئه هاي او) ما را در رتبه ي نيكوكاران و اهل ايمان قرار ده.

يكي از موضوعاتي كه امام چهارم عليه السلام در اين دعا به ما مي آموزد «شيطان شناسي» است همراه با شناخت شيطان و ابزار و



[ صفحه 93]



وسائل و سلاحهايي كه او براي گمراه كردن انسانها به كار مي گيرد نقطه ضعفهايي كه در انسان وجود دارد و زمينه هاي تسلط شيطان را بر انسان آماده مي سازد و نيز راههاي مقابله با توطئه ها و نقشه ها و وسوسه هاي او.



[ صفحه 94]