فايده تفسيرها و شرح هاي موضوعي را مي توان در چند مورد دانست. اولا ابهاماتي را كه در بدو نظر در بعضي از آيات و يا فرازها به چشم مي خورد، رفع مي نمايد. ثانيا آگاهي از شرايط و خصوصيات مختلف آن موضوع را فراهم آورده، به دست آوردن يك تفسير و شرح جامع درباره موضوعات مطرح شده را آسان مي سازد. ثالثا راه به دست آوردن اسرار و پيام هاي تازه را هموار مي كند.

همين خصوصيات و فوائد، مفسرين را بر آن داشته تا علاوه بر تفسير آيه به آيه، به تفسير موضوعي قرآن روي نمايند. از پيشگامان تفسير موضوعي مي توان از علامه مجلسي نام برد كه در فصول بحارالانوار، آيات مربوط به آن موضوع را جمع آوري كرده و سپس ديد كلي بر آن مي افكند و در بعضي از موارد نظرات مفسران را نقل مي كند و در تبيين آيات مي كوشد. [1] .

از نمونه هاي ديگر تفسير موضوعي، نگارش آيات الاحكام توسط فقيهان و عالمان ديني بوده است و نيز كتاب هايي كه جنبه هاي علمي قرآن را مطرح كرده و يا به قصص قرآن پرداخته است. [2] .

امروزه تفسير موضوعي قرآن بسيار رواج يافته ولي با تمام اين تلاش ها و كوشش هاي شايان تقدير، بايد اعتراف كرد كه هنوز مسأله تفسير موضوعي قرآن در دوران طفوليت به سر مي برد.

در نهج البلاغه نيز تلاش هايي در زمينه تفسير موضوعي انجام شده. زيباترين كار در اين زمينه تلاش علامه محمدتقي تستري با نگارش كتاب «نهج الصباغة في شرح نهج البلاغه» مي باشد. اين اثر گرانمايه كه شرحي زيبا بر نهج البلاغه است، توانسته با كنار هم گذاري عبارات متفرق حضرت علي عليه السلام در يك موضوع، نكاتي را شرح دهد كه از چشم شارحان قبلي نهج البلاغه، به دور بوده است.

صحيفه سجاديه داراي شروح فراوني است. ولي هيچ يك از شارحين به صورت موضوعي، صحيفه سجاديه را به نگارش شرح نيازموده و صحيفه سجاديه، همانگونه كه در بسياري از موارد در انزوا زيسته، اينجا نيز گوشه عزلت اختيار نموده و هيچ عالمي بر شرح موضوعي صحيفه سجاديه قلم آرايي نكرده است.