بسم الله الرحمن الرحيم

«الحمدلله الاول بلا أول كان قبله، و الآخر بلا آخر يكون بعده. الذي قصرت عن رؤيته أبصار الناظرين، و عجزت عن نعته أوهام الواصفين» [1] .

سخن گفتن از بايسته هاي كتاب مقدسي كه بحق، «انجيل اهل بيت عليهم السلام» و «زبور آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم» لقب يافته، امري بس گران و مشكل است.

صحيفه ي كامله ي سجاديه كه به القابي همچون «الدعاء الكامل»، «دعاء الصحيفة» و «الصحيفة الكاملة» [2] موسوم گشته، چشمه ي بي پاياني است كه باران نيايش و مناجات را در سرتاسر عالم و تا دامنه ي قيامت جاري كرده و جان هاي شيفته و كام هاي تشنه ي انسان هاي حق طلب و معنويت خواه را به زلال تمنا، مصفا گردانده و مشام جان هايشان را از عطر پاك بندگي الهي و رحمت بي پايان لطف خداوندي انباشته است.

اين كتاب، كه اولين نيايش نامه مكتوب جهان اسلام است، سومين كتاب مقدس شيعيان است كه از وجود چهارمين امام معصوم صادر گرديده، پنجمين در ولايت آن را كتابت فرموده، ششمين كتابي است كه در اسلام تأليف يافته است.

امام زين العابدين عليه السلام به مقتضاي زمان و با بهترين و زيباترين شيوه ممكن، نيازهاي فطري انسان را بيان مي كند، خويشتن آدمي را به او مي شناسانند و راه ارتباط و اتصال به خالق بي نياز را به او مي آموزد و بدين ترتيب انسان را در پيوندي وثيق و متين با محبوب و خالق خويش به اوج رسانيده و از هر چه غير اوست بي نياز مي سازد. هم، چگونه دعا كردن را مي آموزد و هم در قالب دعا به تعليم دين و اصول اعتقادات ديني، اخلاق و ارزش هاي انساني، حقوق و ديگر مسائل مذهبي، فرهنگي و اجتماعي مي پردازد.

مراجعه تاريخي به عصر و زمانه اي كه آن حضرت در آن مي زيسته اند و ادعيه مباركه صحيفه سجاديه را در آن دوران القاء فرموده اند، به خوبي نشان مي دهد كه دين و معرفت ديني در آن دوره با خطري بزرگ و آفتي سترگ مواجه بوده است. «جمود فرهنگي» و «ركود علمي» حاصل از سيطره زيانبار بني اميه بر امت اسلامي، چنان فضاي تاريكي را پديد آورده بود [3] كه تنها، يك حركت اجتهادي فكري و انديشه اي جديد و يك جنبش علمي و فرهنگي نو پديد، مي توانست با درنورديدن آن فضاي جامد و راكد، به بازگشايي آفاق ذهني و فكري مسلمانان بيانجامد و بدين ترتيب در كوير حيرت انديشه سوز آن دوران، اين سيد ساجدان و زينب عابدان، امام علي بن الحسين عليه السلام بود، كه نقشه رهايي از سلطه سنگين و ظالمانه فكري و فرهنگي امويان را طراحي و با تأسيس و ايجاد مدرسه علمي، فرهنگي، و ديني عظيمي، آن حركت اجتهادي نوين را پايه گذاري فرمود.

اين چنين حركتي و صدور چنين كتابي، همگان را بر آن داشت تا در حراست از آن بكوشند. حضرت صادق عليه السلام دستور حفظ و صيانت از صحيفه سجاديه را به فرزند خود صادركرده، در وقت تحويل صحيفه به محمد و ابراهيم از آنان پيمان مي گيرد كه آن را از مدينه خارج نكنند. چرا كه فتنه ها در پيش است. [4] زيد بن علي بن الحسين عليه السلام نيز به فرزندش يحيي، دستور به حفظ و حراست از صحيفه را داده بود. از اين رو عالمان بي شماري در طول تاريخ تشيع، با تبعيت از ائمه اطهار عليهم السلام و اعاظم مذهب، بر حفظ و حراست و استنساخ و تكثير نسخ صحيفه سجاديه و همچنين دقت نظر و تأمل و شرح و تفسير اين كتاب ارزشمند، شخصا اهتمام ورزيده اند. [5] .

جاي آن دارد انديشمندان شيعي، با نگاهي ديگر به اين كتاب ارزشمند، قدم هاي بلندي را در احياي نوين آن برداشته، فرمان امام صادق عليه السلام بر حفظ و حراست از صحيفه را خطاب به خود دانند و خلأهاي موجود را هر چه سريع تر برطرف نمايند تا اين كتاب از خطر انزوا و گوشه گيري و به فراموشي سپرده شدن، در امان بماند.

در اين مسير، پيشنهادات زير به عنوان بايسته هايي بر صحيفه سجاديه، مطرح مي گردد.