عنوان دعا چنين است:

و كان من دعائه عليه السلام في طلب الحوائج الي الله تعالي، از دعاهاي امام (ع) در درخواست حاجتها از خداوند متعال است.

محتواي دعا

در اين دعا امام (ع) ابتدا به ما شناخت و معرفت صحيح نسبت به خدايي كه مي پرستيم را آموزش مي دهد. و در اين باره نكات زير را برمي شمرد:

1- نهايت حاجات و درخواستها به خدا بازمي گردد و وسايل و اسباب كار به دست اوست.

2- بخششهاي الهي بي منت و بدون عوض، به انسانها داده مي شود.

3- همه ي موجودات نيازمند و محتاج بخشش هاي خداوند هستند.

4- خزائن رحمت الهي فناناپذير و لبريز از بخشش است.

5- جز خداوند متعال، همه محتاج و فقير و نيازمند به او هستند. اين دعا اينگونه آغاز مي شود:

اللهم يا منتهي مطلب الحاجات، خدايا، اي نهايت درخواست حاجتها (زيرا بندگان وقتي از همه جا نااميد شدند به تو روي مي آورند، يا آنكه



[ صفحه 78]



بازگشت انجام خواسته ها به دست بندگانت در نهايت به اراده ي توست، زيرا اسباب كار به دست توست) انسان بايد همواره به اين نكته توجه داشته باشد كه هيچ كاري در نظام آفرينش بدون خواست و اراده خداوند انجام نمي شود. و اگر خدا نخواهد هيچ كس نمي تواند به او كمك كند. و اگر كمكي هم از طرف شخصي به او صورت مي گيرد، به خواست و اراده ي خداوند بوده است، امام سجاد (ع) در فراز ديگري از دعا در اين باره مي فرمايد: و من توجه بحاجته الي احد من خلقك او جعله سبب نجحهادونك فقد تعرض للحرمان، و استحق من عندك فوت الاحسان، و كسي كه براي حاجت و درخواست خود به يكي از آفريدگانت رو آورد يا جز تو را سبب برآمدن آن حاجت قرار دهد به درستي كه به نوميدي گرائيده، و سزاوار نيافتن احسان از تو گرديده است.

بايد به اين حقيقت روشن، از صميم قلب ايمان بياوريم كه كسب موفقيت و گشايش در كارها و رفع مشكلات، به اراده ي خداوند است و كسي كه موفقيت را در جهتي غير از جهت الهي بجويد، حتما محروم باز خواهد گشت. اين يك اصل مسلم است، يك قانون و سنت خداوند است، و قوانين و سنتهاي الهي تغييرناپذيرند. و امام سجاد (ع) به عنوان امام و مقتدا و راهنما، و به عنوان كسي كه از جانب خدا و رسول (ص) براي هدايت انسانها برگزيده شده است، در كلاس درس اين دعا، اين حقيقت بزرگ كه رمز موفقيت در زندگي دنيوي و اخروي است را آموزش مي دهد.

سپس بر محمد (ص) و آلش درود مي فرستد و درخواستهاي



[ صفحه 79]



خود را به پيشگاه مقدس الهي عرضه مي دارد.

البته اين نكته قابل ذكر است كه در دعاهاي صحيفه ي سجاديه همواره پيش از درخواست و پس از آن صلوات بر رسول الله (ص) و اهل بيت طاهرينش آورده مي شود. زيرا درخواستي كه قبل و بعد آن به صلوات مزين باشد، از پيشگاه خداوند رد نمي شود. و امام (ع) در ضمن دعاها اين سنت را به ما آموزش مي دهد. و در فرازي از اين دعا پس از صلوات بر پيامبر (ص) و آل پاك او مي فرمايد:

و اجعل ذلك عونا لي و سببا لنجاح طلبتي، و آن را (صلوات را) كمك من و وسيله اي براي برآورده شدن حاجتم قرار ده.

فرستادن صلوات از سويي نشان دهنده عشق به رسول الله (ص) و اهل بيت پاك (ع) اوست و از سوي ديگر نشانه ي پذيرفتن دعوت رسول خدا (ص) و جانشيني امامان (ع) و تجديد بيعت در استمرار راه پيامبر (ص) و ائمه ي معصومين (ع) مي باشد.

آنگاه در پايان دعا آمده است كه دعاكننده حاجت خودش را بياورد و به سجده رود و در سجده اين عبارات زيبا و آرامش بخش و سازنده را بيان كند: فضلك انسني، و احسانك دلني، فاسالك بك و بمحمد و آله، صلواتك عليهم، ان لا تردني خائبا، فضل و بخشش تو مرا (از گرفتاريها) آرام نموده، و احسان تو مرا (به درگاهت) راهنمائي كرده، پس از تو درخواست مي كنم به حق خودت و به حق محمد و آل او، درودهاي تو بر آنان باد، كه مرا نااميد برمگرداني.

امام صادق (ع) مي فرمايد: چيزي كه بنده را به پروردگارش نزديكتر مي نمايد هرگاه او را بخواند، آن است كه در سجده باشد.



[ صفحه 80]