بازگشت

نتايج


1 - صحيفه ي موجود و شايع، صحيفه ي ملا محمد تقي مجلسي است.

2 - صحيفه ي سيد علي خان مدني كه كتاب «رياض السالكين» شرح آن است، با صحيفه ي ملا محمد تقي مجلسي كاملا مطابق است.

3 - نسخه هاي مجلسي اول و سيد علي خان مدني، از روي نسخه ي شيخ بهايي استنساخ شده است.

4 - شيخ بهايي، نسخه ي خود را از روي دستخط شهيد اول استنساخ كرده است.

5- شهيد اول، نسخه ي خود را از روي نسخه ي علي بن احمد سديد كه در سال 643 قمري نوشته، استنساخ كرده است.

6 - نسخه ي شهيد اول از صحيفه، هم اكنون نيز موجود است.

7- سديدي، نسخه ي خود را از دستخط علي بن سكون استنساخ كرده و بر نسخه ي ابن سكون دستخط و اجازه ي عميدالرؤسا نيز وجود دارد.

8- سديدي صحيفه اش را به دو طريق روايت مي كند: از طريق ابن سكون و عميدالرؤسا از بهاء الشرف و از طريق ابن ادريس از شيخ طوسي.

9- نسخه ي سديد با نسخه ي ابن ادريس كه آن را در سال 570 قمري كتابت نموده، كاملا مطابق است.

10- نظير عبارت «حدثنا» كه در ابتداي سند صحيفه ي مشهور به چشم مي خورد، در ابتداي كتب قدما فراوان وجود دارد و نيازي به پيدا كردن نام كاتب و قائل (حدثنا) نيست.

11- صحيفه، تا زمان بهاء الشرف به طرقي خاص، توسط بعضي از محدثان روايت شده است.

12- از زمان بهاء الشرف به بعد، اكثر محدثان و دانشمندان طراز اول شيعه، به روايت صحيفه اقدام كرده اند.



[ صفحه 68]



13- از زمان مجلسي اول به بعد، صحيفه در اختيار عامه ي مردم قرار گرفته و نقل و روايت آن، همگاني شده است.

14- در روايت صحيفه، غير از طريق بهاء الشرف، طرق معتبر ديگري هم (مثل طريق شيخ طوسي) وجود دارد.

15- طريق صاحب كتاب «كفاية الأثر» (علي بن محمد خزار قمي كه معاصر شيخ مفيد بوده است) و ابن شاذان، ابن عياش، ابن همام، ابن مالك، ابن طيالسي، ابن وارث، ابن اشكيب، تلعكبري و محمد بن بحر شيباني كه همه از علماي معروف هستند، بر اعتبار و اشتهار صحيفه نزد قدما دلالت دارد.

16- ميرزا عبدالله افندي (صاحب كتاب «رياض العلماء»)، هشت طريق غير مشهور نقل صحيفه را گزارش كره و نسخه هاي صحيفه به آن طرق را مشاهده كرده است.

17- نسخه ي ارزشمندي از صحيفه كه تاريخ كتابت آن، سال 416 قمري است، رد آستان قدس رضوي نگهداري مي شود. اين نسخه، از طريق علي بن مالك روايت شده است.

18- از نسخه ي آستان قدس رضوي، چنين به دست مي آيد كه راوي علي بن مالك، محمد بن همام است، نه اسماعيل بن همام.

19- نسخه ي آستان قدس رضوي، طريق علي بن مالك بن متوكل را (كه در كتابهاي شيخ و نجاشي ذكر نشده)، معين كرده است.

20 - نسخه ي گرانقدري ديگري از صحيفه كه تاريخ كتابت آن سال 695 قمري است، در كتابخانه ي آية الله مرعشي در قم نگهداري مي شود. اين صحيفه، به طريق ابوالمفضل شيباني از محمد بن روزبه، روايت شده است.

21- گرچه ابوالمفضل شيباني در اواخر عمر خلط كرده؛ اما روايات او در دوران استقامتش، صحيح است و روايت صحيفه توسط شيخ مفيد و ابن غضائري از او، مسلما مربوط به دوران استقامت اوست.

22- نسخه اي از صحيفه به روايت ابن الشيخ (فرزند شيخ طوسي) هم اكنون در



[ صفحه 69]



كربلا موجود است.

23 - كاتبان مشهوري به كتابت صحيفه پرداخته اند كه از زمره ي ايشان، ابن مقله (خطاط مشهور عصر عباسي) و ياقوت حموي را مي توان نام برد.

24 - قطب راوندي در «الدعوات» و سيد بن طاووس در «مهج الدعوات»، «اقبال» «جمال الأسبوع» و «فتح الأبواب» و كفعمي در «المصباح» - همگي از كتب معتبر دعايي است - برخي از ادعيه ي صحيفه را نقل كرده اند.

25- كفعمي، صحيفه ي كامله را نقل نموده و آن را شرح كرده است.

26- عنوان «الصحيفة الكاملة» در كتاب «مناقب آل أبي طالب» (تأليف ابن شهر آشوب) نيز آمده و اين دانشمند، بر فصاحت محير العقول آن، شهادت داده است.

27 - طريق ماجد حسيني دشتكي از صحيفه، طريقي ويژه اي است و روايت او از صحيفه، به محمد بن زيد، از امام سجاد (ع) منتهي مي شود.

28- طريق زبيدي حنفي از صحيفه، طريقي ويژه است و روايت او از صحيفه، به امام محمد باقر از امام سجاد (ع) منتهي بوده است.

29- متوكل بن هارون، دو صحيفه را كه يكي به خط زيد و ديگري به خط امام محمد باقر (ع) بوده است، مطابقت كرده و اختلافي بين آن دو مشاهده نكرده است.

30- از امام صادق (ع) نقل است كه فرمود: «من شاهد آن بودم كه جدم علي بن الحسين (ع) ادعيه ي صحيفه را املا فرمود و پدرم محمد بن علي (ع) آن را مي نوشت». [1] اين حديث، بر مكانت خاص صحيفه ي شريفه ي سجاديه نزد ائمه ي اطهار (ع) دلالت دارد.


پاورقي

[1] الصحيفة السجادية، ص 27، (سخن راوي صحيفه).