عنوان دعاء چنين است:

و كان من دعائه عليه السلام في الاستعاذه من المكاره و سيئي الاخلاق و مذام الافعال، از دعاهاي امام (ع) در پناه بردن به خداي تعالي از سختيها و بدي اخلاق و كردارهاي نكوهيده است.

محتواي دعا

دعاء هشتم اينگونه آغاز مي شود:

اللهم اني اعوذ بك من هيجان الحرص، خدايا از حرص و آز (بر دنيا) به تو پناه مي برم.

در اين دعا امام سجاد (ع) به ما آموزش مي دهد كه از بيماريهاي اخلاقي و رواني و نتايج و اثرات آنها به خدا پناه ببريم و به پاره اي از آنها اشاره مي فرمايد:

1- هيجان الحرص، حرص و آز

2- سوره الغضب، تندي غضب و خشم

3- غلبه الحسد، تسلط حسد و رشك

4- ضعف الصبر، سستي صبر و شكيبايي

5- قله القناعه، كمي قناعت

6- شكاسه الخلق، سوء خلق و بدخوئي

7- الحاح الشهوه، افراط (بي حد) خواهش نفس



[ صفحه 64]



8- ملكه الحميه، غلبه ي حميت (طرفداري از ناحق)

9- متابعه الهوي، پيروي از هوا و هوس

10- مخالفه الهدي، مخالفت با هدايت و رستگاري

11- سنه الغفله، خواب غفلت

12- تعاطي الكلفه، اقدام بر تكلف و كار با مشقت (كه انسان را به رنج آورد و خسته و بيزار نمايد)

13- ايثار الباطل علي الحق، برگزيدن باطل بر حق

14- الاصرار علي الماثم، اصرار و مداومت بر گناه.

15- استصغار المعصيه، كوچك شمردن گناه و معصيت.

16- استكبار الطاعه، بزرگ دانستن اطاعت و بندگي خدا.

17- مباهات المكثرين، از به خود نازيدن ثروتمندان.

18- الازراء بالمقلين، خوار شمردن فقراء و نيازمندان

19- سوء الولايه لمن تحت ايدينا، بدرفتاري با زيردستان (زن، فرزند، شاگرد، خدمتگزار و پيروان...)

20- ترك الشكر لمن اصطنع العارفه عندنا، بجا نياوردن شكر و سپاسگزاري نسبت به كسي كه به ما نيكوئي كرده است.

21- او ان نعضد ظالما، يا اينكه ستمگري را كمك كنيم.

22- او نخذل ملهوفا، يا اينكه ستم ديده اي را خوار گردانيم.

23- او نروم ما ليس لنا بحق، يا آنچه حق ما نيست بطلبيم.

24- او نقول في العلم بغير علم، در علم (اصول و فروع دين...) از روي ناداني سخن بگوئيم.

25- ان ننطوي علي غش احد، از اينكه غش با كسي را قصد كنيم



[ صفحه 65]



(فريب دادن ديگران)

26- ان نعجب باعمالنا، از اينكه به كردارهايمان خودپسند باشيم.

27- نمد في آمالنا، آرزوهايمان را دراز كنيم.

28- من سوء السريره، از بدي راز نهفته در دل (پندار بد)

29- و احتقار الصغيره، و از كوچك شمردن گناه كوچك

30- ان يستحوذ علينا الشيطان، از اينكه شيطان بر ما مسلط شود.

31- او ينكبنا الزمان، يا شرايط زمان، ما را بدبخت گرداند.

32- او يتهضمنا السلطان، يا حاكم و سلطان بر ما ستم نمايد. (يا شايد به اين معنا باشد كه در فساد و تباهي حاكمان ستمگر هضم شويم و شخصيت الهي خود را از دست بدهيم).

33- من تناول الاسراف، از اقدام بر اسراف كردن

34- من فقدان الكفاف، از نيافتن روزي به اندازه نيازمندي

35- من شماته الاعداء، از سرزنش دشمنان

36- من الفقر الي الاكفاء، از نيازمندي به امثال خود.

37- من معيشه في شده، از زندگي در سختي

38- و ميته علي غير عده، و مردن بي ساز و سامان (بدون توشه ي سفر مرگ).

39- من الحسره العظمي، از بزرگترين تاسف و افسوس (در آخرت به دليل نداشتن اعمال صالح)

40- و المصيبه الكبري، و بزرگترين مصيبت

41- و اشقي الشقاء، و بدترين بدبختي (دخول در آتش و گرفتار شدن به عذاب الهي)



[ صفحه 66]



42- و سوء الماب، و بدي بازگشت (به سوي خدا و جهان آخرت)

43- و حرمان الثواب، و نوميدي از پاداش (بهشت)

44- و حلول العقاب، و رسيدن كيفر (در قيامت)

امام (ع) در قالب دعا فهرست وار به آنچه كه مانع سعادت دنيوي و اخروي انسان مي شود پرداخته و آنها را بيان فرموده است.

اين موانع، متن همه ي نارسائيهاي فردي و اجتماعي و ريشه ي تمامي بدبختي هاست. چنانكه در زمينه ي بيماريهاي اخلاقي مواردي چون حرص، حسد، ناشكيبايي، غضب، شهوت راني و... را برمي شمارد.

و در زمينه مسائل اقتصادي به مواردي چون عدم قناعت، اسراف، فقدان تعادل دخل و خرج، فقر و تكلف اشاره مي نمايد.

و در زمينه روابط انساني مسائلي چون، حميت (در مسير باطل)، مباهات ثروتمندان بر فقرا، كوچك شمردن مستمندان، بدرفتاري در حوزه مسئوليت، غش، ياري ستمگر، خوار شمردن ستمديده، و درخواست آنچه حق انسان نيست را برمي شمرد.

و در قالب كوتاهترين عبارات، بزرگترين و كليدي ترين مفاهيم اعتقادي، اخلاقي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و... را به صورت دعا بيان مي فرمايد. و به حق اين معارف الهي جز از سرچشمه ي زلال كوثر امامت جاري نمي شود.



[ صفحه 67]