عنوان دعا چنين است:

و كان من دعائه عليه السلام في الصلوه علي اتباع الرسل و مصدقيهم، از دعاهاي امام (ع) در درود بر پيروان پيامبران و ايمان آورندگان به ايشان مي باشد.

محتواي دعا

پيش از اين توضيح داديم كه عناوين ادعيه ي صحيفه ي سجاديه، از محتواي دعاها گرفته شده است. و موضوعي از دعا به عنوان شاخص گرفته شده و عنوان دعا قرار داده شده است. مثلا عنوان دعاء چهارم، درود بر پيروان پيامبران مي باشد. گر چه مطالب متنوع ديگري نيز در اين دعا وجود دارد، ولي علت انتخاب اين عنوان شايد به اين دليل باشد زيرا دعا با اين مطلع آغاز مي شود:

اللهم و اتباع الرسل و مصدقوهم...، بار خدايا و پيروان پيامبران و ايمان آورندگان به ايشان از اهل زمين كه از روي غيب و پنهاني ايمان آوردند.

امام (ع) جريان بعثت انبياء را از آدم تا حضرت محمد (ص) بيان فرموده و براي پيروان و رهروان راه آنان درخواست آمرزش و خشنودي مي كند. و سپس اصحاب رسول خدا (ص) را اينگونه معرفي مي كند:

1- اصحاب محمد خاصه الذين احسنوا الصحابه، اصحاب و ياران مخصوص محمد (ص)، آنان كه همراه بودن (با آن حضرت) را



[ صفحه 49]



نيكو به پايان بردند. امام (ع) با قيد «احسنوا الصحابه» آن ياران و اصحابي را ذكر مي كند كه حقيقتا از رسول الله (ص) پيروي كردند.

2- و الذين ابلوا البلاء الحسن في نصره، و آنان كه براي ياري او در جنگ، شجاعت و دلاوري برجسته اي از خود نشان دادند.

3- و كانفوه، و او را ياري كردند.

4- و اسرعوا الي وفادته، و به ايمان آوردن به او شتافتند.

5- و سابقوا الي دعوته، و در پذيرفتن دعوتش (به دين اسلام) از ديگران سبقت گرفتند.

6- و استجابوا له حيث اسمعهم حجه رسالاته، و دعوت او را آن هنگام كه برهان رسالتهاي خود را به گوششان رساند پذيرفتند.

7- و فارقوا الازواج و الاولاد في اظهار كلمته، و در راه آشكار ساختن دعوت او، از زنان و فرزندان دوري كردند.

8- و قاتلوا الاباء و الابناء في تثبيت نبوته، و در تحكيم نبوت او با پدران و فرزندانشان جنگيدند.

9- و من كانوا منطوين علي محبته، و آنان كه محبت و دوستي آن بزرگوار را در دل داشتند.

امام (ع) با توصيف اصحاب راستين رسول خدا (ص) به صورت غيرمستقيم وظائف ما را نسبت به دين و پيامبر (ص) و ائمه معصومين (ع) بيان مي كند. و اجمالا خصوصيات و ويژگيهاي اصحاب واقعي پيامبر (ص) را اينگونه برمي شمارد:

1- همراه پيامبر بودن 2- در جنگ و جهاد دلاورانه شركت كردن 3- رسول خدا را ياري كردن 4- پذيرفتن دعوت پيامبر (ص)



[ صفحه 50]



5- دوري از دشمنان دين، اگر چه زن و فرزند آنان بود.

6- جنگ با دشمنان، اگر چه پدران و فرزندان بودند.

7- داشتن محبت پيامبر (ص) در دل، و دوست داشتن ايشان.

سپس در معرفي «تابعين» يعني پيروان اصحاب رسول خدا (ص)، كساني كه پيامبر را نديدند و با صحابه ي بزرگوار ايشان همعصر بودند، چنين مي فرمايد:

1- الذين قصدوا سمتهم، آن تابعين و پيرواني كه طريقه و راه ايشان (صحابه) را قصد كردند و رفتن راه آنان را هدف خود قرار دادند.

2- و تحروا وجهتهم، و به آنجا كه آنان رو آوردند رو نمودند.

3- و مضوا علي شاكلتهم، و بر روش آنها رفتار كردند (در عقائد و گفتار و كردار پيرو آنها بودند).

4- لم يثنهم ريب في بصيرتهم، آنان را در بينائي (عقايد و ايمان)شان شكي برنگردانيد. دچار شك و ترديد نشدند.

5- و لم يختلجهم شك في قفو آثارهم، و در پيروي آثار و اقتداء به نشانه هاي هدايت و رستگاري صحابه، دودلي آنها را نگران نساخت.

امام (ع) در اين دو بخش از دعا، خط راستين مكتب توحيدي اسلام را ترسيم مي كند و به معرفي پيامبر (ص)، و صحابه به عنوان پيروان حقيقي پيامبر (ص) و تابعين به عنوان پيروان حقيقي صحابه، زمان و موقعيت خودشان را در استمرار حركت رسول الله (ص) و صحابه و تابعين بيان مي كنند. در حقيقت امام (ع) در قالب دعا درس اسلام شناسي مي دهد. و كسي كه اين كتاب پربار و عميق را به دست



[ صفحه 51]



مي گيرد تا با خداوند راز و نياز كند، علاوه بر نيايش، درس دين شناسي نيز مي آموزد و بايد با دقت نظر در فرازهاي اين دعا، بداند چه مي گويد و چه مي خواهد و كجاست و خدا از او چه مي خواهد. و او بايد چگونه باشد. و اين است يكي از راز و رمزهاي سازنده بودن دعا، و سفارش بزرگان دين به دعا خواندن.

سپس امام سجاد، ايستاده بر جايگاه رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم، به عنوان خليفه مسلمين و امام و هادي برگزيده ي خدا، و وصي رسول الله، براي تابعين زمان خودشان و پيروان رسول الله تا قيامت دعا مي كند. و با اين دعا استمرار حركت رسول خدا و صحابه و تابعين را تا روز قيامت بيان مي فرمايد:

اللهم و صل علي التابعين من يومنا هذا الي يوم الدين...، بار خدايا از امروز ما تا روز قيامت، بر تابعين و زنان و فرزندانشان و بر هر كدام از ايشان كه تو را اطاعت نموده درود فرست.



[ صفحه 52]