شرح صحيفه سجاديه، (فارسي)، قطب الدين محمد بن علي شريف لاهيجي (م قبل از 1095 ق)

ترجمه و شرح مختصري است بر صحيفه كه به نام شاه سليمان صفوي (1105 - 1077 ق) تأليف شده است. لاهيجي در اين شرح با انداختن قسمت هاي عربي رياض العابدين، جملات فارسي آن را عينا تكرار كرده حتي فاتحه اي كه قهپائي در رياض العابدين در آداب دعا آورده را نيز بدون كم و كاست نقل نموده و در حقيقت انتحالي از آن كتاب را به عنوان شرح صحيفه و با نام خود ارائه داده است.

ر. ك: الذريعة، ج 13، صص 358 - 357؛ طبقات اعلام الشيعة (الكواكب المنتثرة في القرن الثاني بعد العشرة)، صص 700 - 697.

آغاز: «صحيفه ي جامعه ي عالم امكان يعني ترجمه ي بليغه ي صنايع بدايع آفريدگار تعالي شأنه و تعاظم سلطانه كه به شرح پردازي قلم ابداع و تكوين و مددرساني مداد قضا و قدر بر صفحتين انفسي و آفاقي در نظر هوشيار جلوه نماست. توسن تيز كام سخن سنجان معايد قوس... باعث جرأت فقير بي بضاعت قطب الدين محمد بن شيخ علي الشريف اللاهجي مولدا و الديلمي محتدا... بر تحرير ترجمه دعوات استجابت آيات حضرت امام



[ صفحه 131]



المتقين... زين العابدين عليه السلام... و بنابر آن توضيحات و تعليقات ايشان به لسان عربي و يا فارسي مخلوط و ممزوج به عربي گزارش يافته بود؛ پارسي زبانان كه تلاوت ادعيه شريفه سجاديه مي نمودند دير به مقصد مي رسيدند... لهذا به خاطر فاتر خطور... الدعاء الاول اذا ابتداء بالدعاء بالتحميد لله عزوجل و الثناء عليه فقال. چون در فاتحه در طي ذكر آداب دعا مذكور گرديد كه هرگاه داعي اراده خواندن دعا كند ابتدا به سپاس ستايش پروردگار بايد نمايد بنابراين حضرت...»

انجام: اللهم من أصبح له ثقة او رجاء غيرك فقد أصبحت و انت ثقتي و رجائي في الامور كلها. يعني: بار خدايا هر آن كس كه بامداد كرد مر او راست اعتماد يا اميدواري به غير تو، پس به درستي كه من بامداد كردم در حالتي كه به توست اعتماد و اميد من در همه امور. فاقض لي بخيرها عافية. يعني: بگذران و جاري گردان حال مرا به بهترين امور از روي عافيت. و نجني من مضلات الفتن. يعني: و برهان مرا از گمراه كنندگان كه آن گناهانست. برحمتك يا أرحم الراحمين. به رحمت خود اي رحم كننده ترين رحم كنندگان. و صلي الله علي سيدنا محمد رسول الله المصطفي و علي آله الطاهرين. و افاضه كناد خداي سبحانه بر بهتر و مهتر ما محمد كه فرستاده و برگزيده ي اوست و بر آل او كه پاكند از گناه صغيره و كبيره و سهو و نسيان از اول عمر تا آخر آن»0.

نسخه ها:

1 / 363 - مرعشي قم، شماره 4829، نسخ، ابوحامد بن نجم الدين اوحدي حسيني، شنبه 27 شعبان 1118 ق، با شنگرف نشاني دارد، 324 برگ، 14 سطر [فهرست مرعشي، ج 13، ص 28]

2 / 364 - مرعشي قم، شماره 10886، نسخ، سده 21 ه، 207 برگ، 18 سطر [1] [فهرست مرعشي، ج 27، ص 307]

3 / 365 - مركز احياء ميراث اسلامي قم، شماره 2002، نسخ و نستعليق، قرن 12 ه، داراي



[ صفحه 132]



سرلوح در صفحه اول و صفحات مجدول، 236 برگ، 15 سطر [2] [فهرست منتشر نشده]

4 / 366 - كتابخانه جمعيت نشر فرهنگ رشت، شماره 59 ش، نستعليق، قرن 12 ه [فهرست كتابخانه هاي رشت و همدان، ص 1140]

5 / 367 - آستان قدس رضوي، شماره 518 اهدايي رهبري، سده 12 و 13 ه، [فهرست هزار و پانصد نسخه خطي اهدائي رهبر معظم انقلاب حضرت آية الله خامنه اي به كتابخانه آستان قدس رضوي، ص 155]

6 / 368 - آستان قدس رضوي، شماره 8165، نسخ و نستعليق، نسخه از انجام ناقص و تا اوائل دعاي 51 را داراست، داراي تزئينات، مجدول، 17 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 6، ص 219]

7 / 369 - آستان قدس رضوي، شماره 12359، نسخ، بدون تاريخ، اين نسخه اشتباها در فهرست با عنوان «رياض العابدين» معرفي شده است. [فهرست الفبايي كتب خطي كتابخانه مركزي آستان قدس رضوي، ص 291]

8 / 370 - كاخ موزه گلستان تهران (كتابخانه سلطنتي سابق)، شماره 367، نسخ و نستعليق، صفحه اول داراي سرلوح و تزئينات، در صفحه اول سجع مهر ناصر الدين شاه قاجار مي باشد، داراي تملكي به تاريخ 1282 ق، در فهرست مؤلف اين كتاب شناخته نشده است. [فهرست كتب ديني خطي كتابخانه سلطنتي، صص 791 - 790]