در زمينه وضعيت جسماني حضرت سجاد عليه السلام در روز عاشورا نقلهاي تاريخي متفقند كه آن حضرت در اين روز دچار بيماري شديدي بودند، به صورتي كه مطلقاً از امكان حضور در نبرد برخوردار نبوده و در خيمه مخصوص استراحت مي كردند و حضرت زينب سلام الله عليها مرتب از ايشان پرستاري مي نموده اند و حالشان طوري بوده كه حتي نمي توانستند در مقابل پاي پدر بايستند.



اولين نقل قولي كه از حضرت علي بن الحسين عليه السلام _ در روز عاشورا انجام شده اين است كه حضرت فرمود: چون سپاه دشمن به دست حضرت حسين عليه السلام رو نمود. آن حضرت دستش را بلند نموده و عرض كرد: «اللهم انت ثقتي في كلَ رب. . . » تا آخر دعاي بلند و ملكوتي حضرت حسين عليه السلام نقل قول ديگري كه از حضرت سجاد عليه السلام در روز عاشورا رسيده، مربوط به قصه تناول يك سيب از طرف پدرشان است. نقل قولي از حضرت كه امام سجاد عليه السلام مي فرمايند: از او شنيدم كه اين را ساعتي قبل از شهادتش مي فرمود.



همچنين حضرت زين العابدين عليه السلام فرموده اند: چون كه امر بر حضرت حسين بن علي بن ابي طالب سخت شد كساني كه با او بودند به او نگريستند پس حضرتش به خلاف همه آنان بود. چرا كه آنان هر چه امر مشكلتر و سخت تر مي شد، رنگشان تغيير مي كرد و اركان بدنشان مي لرزيد و قلوبشان فاتف بود. ولي امام حسين عليه السلام و بعضي از همراهانش كه از خصائص اصحاب او بودند، رنگهايشان مي درخشيد و اعضاء و جوارحشان آرام مي گرفت و نفوسشان از حالت آرامش برخوردار بود. پس بعضي از آنان به بعض ديگر گفتند كه: نگاه كنيد ابداً از مرگ باكي ندارد.



و سپس حضرت سجاد عليه السلام سخنان گوهر بار پدر را خطاب به اصحابش نقل مي كنند. (براي مطالعه بيشتر مراجعه كنيد به «موسوعه كلمات الحسين » اعداد و عهد تحقيقات باقرالعلوم صفحه 497)



همچنين از حضرت زين العابدين عليه السلام روايت شده است كه فرمود: پدرم در روزي كه كشته شد، در حالي كه خونها { از بدنش } مي جوشيد من را به سينه چسبانيد و فرمود: «اي پسرم، از من حفظ كن دعايي را كه فاطمه صلوات الله عليها من را تعليم نمود و رسول الله صلي الله عليه و آله او را تعليم كرده بود و جبرئيل به پيامبر در حاجتها و امور مهم و غم و غصه ها تعليم داده بود و همچنين در امور مهمي كه از آسمان نازل مي شود و كارهاي بزرگ و سهمگين؛



فرمود بخوان: بحق يس والقرآن الحكيم، و بحق طه و القرآن العظيم، يا من يقدر علي حوائج السائلين، يا من يعلم ما في الضمير، يا منفّس ان المكروبين، يا راحم الشيخ الكبير، يا رازق الطفل الصغير، يا من لا يحتاج الي التفسير، صلي علي محمد و آل محمد و افعل بي كذا و كذا » و بالاخره آخرين مطلبي كه از حضرت زين العابدين عليه السلام در روز عاشورا تا قبل از شهادت حضرت امام حسين عليه السلام نقل شده است مربوط به آخرين وداع ايشان با پدرشان مي باشد.



منابع:



بحارالانوار،ج 45،ص54



معاني الاخبار، ص 218



دعوات راوندي، ص 54، حديث 137