در اسناد تاريخي از زمان عروض بيماري حضرت زين العابدين (عليه السلام) خبر صريحي وجود ندارد آنچه به صورت قطعي مي توان ادعا كرد بيمار بودن حضرت در شب عاشورا است و اين بيماري نيز به گونه اي نبوده كه حضرت را از حضور در جمع اصحاب مانع شود. حضرت مي توانستند بنشينند و در جمع حاضر باشند و يا رفتار پدر را تحت نظر داشته و كلام او را بشنوند و به گريه افتاده و سكوت كنند.



علي بن الحسين (عليه السلام) فرمود: (هنگامي كه پدرم نزديك مغرب در شب عاشورا اصحاب را جمع كرد براي اينكه آنها را مرخص كند.) من نزديك او شدم تا آنچه را براي آنها مي گويد بشنوم و « من در آن هنگام مريض بودم »، پس شنيدم كه پدرم به اصحابش مي فرمود. . . .



همچنين نقل شده كه حضرت سجاد (عليه السلام) فرمودند « من در آن شبي كه پدرم در صبحش به شهادت رسيد نشسته بودم. «و عمّه ام حضرت زينب نزد من مشغول پرستاري من بود »، در اين هنگام پدرم در پنهاني از اصحابش كناره گرفت و نزد او «جون » بنده ابوذر غفاري بود و او شمشيرش را اصلاح مي كرد و پدرم اشعاري را قرائت مي كرد. آن اشعار را دو بار يا سه بار تكرار كرد تا آنكه من آن را فهميدم و آنچه را مي خواست، دانستم. پس گريه راه گلويم را بند آورد.



اشكهايم را پاك كردم و سكوت اختيار كردم و دانستم كه بلا، نازل شده است. ولي عمه ام هم آنچه من شنيدم شنيد و او زن است و زنها داراي رقّت قلب و جزع مي باشند، پس نتوانست خود را كنترل كند تا آخر حديث شريف كه مفصل داستان برخورد حضرت زينب با امام حسين عليه السلام و غش كردن حضرت زينب و بهوش آوردن ايشان و كلام امام حسين عليه السلام با خواهر، از طرف حضرت سجاد (عليه السلام) نقل مي شود و سپس مي فرمايد: بعد پدرم حضرت زينب را آورد تا او را كنار من به زمين نشانيده. (جهت مطالعه مفصل اين قضيه رجوع كنيد به تاريخ طبرسي جلد 3، صفحه 316 و يا الارشاد، شيخ مفيد، صفحه 232 ).



بنابراين حضرت فقط در شب عاشورا مريض بوده اند و البته اين مرض در روز عاشورا به خصوص در هنگام وداع آخرين با پدر به شدت رو به وخامت گذاشته و حال جسماني حضرت در آن موقع بسيار وخيم گزارش شده است كه ديگر حتي توانايي نشستن هم نداشته اند.



مرحوم علامه مجلسي در بحار الانوار از كتاب (المقتل) احمد بن حنبل نقل مي كند كه سبب بيماري امام سجاد عليه السلام در كربلا اين بود كه گوشه اي از يك زره دستش را مجروح كرد.

اين مطلب را نمي توان قطعا رد يا قبول كرد ولي به هر حال با توجه به ضرورت ادامه حيات حضرت امام زين العابدين عليه السلام بعد از پدر بزرگوارش، حكمت الهي اقتضا مي كرد تا او در هنگامه نبرد در روز عاشورا، مريض باشد.



منابع:

بحارالانوار، ج 44، ص 298، حديث 3 و ج 45، ص1

الارشاد، ص 231

بحارالانوار، ج 46، ص41، حديث 36