قرآن مجيد در سوره بقره آيه نود و هشت از ميكائيل به عنوان «ميكال» ياد كرده و دشمني با او را در رديف دشمني با خدا و ملائكه و انبيا قرار داده، و عدوّ او را متّهم به كفر كرده است.



در روايتي از حضرت اميرالمؤمنين عليه السّلام رسيده: «جبريل» مؤذِّن اهل آسمانها و «ميكال» امام آنهاست، و امامت مقام بلندي است كه شايسته آن نيست مگر كسي كه مقامش بالاتر و داراي شراي جامع باشد.



قرآن مجيد از جبريل به عنوان روح الأمين، رسول كريم، ذي قوّت، مُطاع، امين، به ترتيب آيات زير ياد كرده است:

قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَي قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللّهِ مُصَدِّقاً لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُديً وَبُشْرَي لِلْمُؤْمِنِينَ:(1)



بگو دشمن جبريل دشمن حق است، او به فرمان حق قرآن را در عين امانت بر قلب پاك تو رساند، تا تصديق كننده كتب آسماني، و براي جامه انساني هدايت و براي مردم مؤمن بشارت به عنايات و الطاف حضرت ربّ العزّه باشد.



ــــــــــــــــــــــــــــــــــ



1- بقره، 97.

وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ. نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ. عَلَي قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ:(1)



و اين قرآن به حقيقت از جانب پروردگار جهانيان نازل شده، روح الامين از جانب حق بر قلبت آورد تا به وسيله آن خلق را از جريمه جرم ها بترساني.

إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُول كَرِيم، ذِي قُوَّة عِندَ ذِي الْعَرْشِ مَكِين، مُطَاع ثَمَّ أَمِين.(2)



در اين آيات پنج وصف براي جبريل بيان شده است كه اين اوصاف نشان دهنده عظمت و مقام امين وحي، حضرت جبريل است:



رسول كريم: كه اشاره به ارزش وجودي و مقام والا و جلالت ذات و عظمت قدر اوست.



ذي قوّت: به خاطر آن است كه براي دريافت قرآن و ابلاغ آن قدرت و نيروي عظيمي لازم است و جبريل از جانب حق داراي چنان قدرتي بود.



مَكين: يعني ملك برجسته، عِنْدَ ذِي العرش كنايه از مقرَّب بودن جبريل به تقرّب معنوي نزد حضرت محبوب است.



مُطاع: اشاره به اين است كه جبريل فرمانرواي فرشتگان و امين آنهاست.



أمين: در ابلاغ رسالت نهايت امانتداري را داشت.



در حديثي آمده: به هنگام نزول اين آيات پيامبر بزرگ به جبريل فرمود:

ما أحْسَنَ ما أثْني عَلَيْكَ رَبُّكَ: «ذي قُوَّة عِنْدَ ذِي الْعَرْشِ مَكين، مُطاع ثمَّ أمين»، فَما كانَتْ قُوَّتُكَ، وَما كانَتْ أمانَتُكَ؟(3)



خداوند چه نيكو تو را ستوده كه فرموده: «صاحب قدرت است، در نزد صاحب عرش داراي قرب و مقام است، فرمانروائي دارد، امين است»، نمونه اي از قدرت و امانت خود را بيان كن. جبريل در پاسخ گفت: اما نمونه قدرت من اين كه: ور نابودي شهرهاي قوم لوط شدم، و آن چهار شهر بود، در هر شهر چهارصد هزار مرد جنگجو وجود داشت بجز فرزندان آنها، من اين شهر را از ميان برداشتم و به بالا بردم تا جائي كه فرشتگان آسمان صداي حيوانات آنها را شنيدند، سپس به زمين آوردم و زير و رو كردم! و اما نمونه امانت من اين است كه هيچ دستوري به من داده نشده كه از آن دستور كمترين تخطّي كرده باشم.



ــــــــــــــــــــــــــــــــــ



1- شعراء، 192 - 194.



2- تكوير، 19 - 21.



3- «مجمع البيان» ج 10، ص 446. «الدرالمنثور» جلد آخر. «تفسير نمونه» ج 26، ص 194.