فالي من حينئذ منقلبنا عنك ؟ و الي اءين مذهبنا عن بابك ؟ سبحانك نحن المضطرون الذين اءوجبت اجابتهم ، و اءهل السوء الذين وعدت الكشف عنهم . خداوندگارا از درگاه تو كجا رويم ؟ و به چه كسي روي آوريم ؟

تو پاك و منزهي و ما در نهايت اضطراريم و گرفتار آمده ايم و تو وعده داده اي كه مضطران و گرفتاران را نجات دهي .

شرح :

اين فقره از دعا را كسي مي تواند از نهاد جان سر دهد كه موقف بندگي را بداند، قدرت حضرت احديت را كاملا بشناسد و معني قيوم را بفهمد، آنگاه است كه بي اختيار از نهاد جان گويد كه من از در خانه تو به كجا پناه ببرم ؟

اين جاست كه اشك فراوان بر چهره اش مي غلطد، و از سوز دل به آيه شريفه امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء متوسل مي شود.

توهم استعدادهاي خام آن است كه اضطرار انساني فقط در وقت مرض و در حال ضعف و يا دم مرگ و يا در شدت تهي دستي و فقر است .

و در غير اين صورت به خداي خود محتاج نيست و اگر احيانا نمازي هم مي گذارد، ستايش فوق العاده اي است كه به خالق خود عرضه داشته و به طور مستقل نفس مي كشد و زنده است و در تمامي حركات و سكنات و حالات و صفات خود با استقلال تمام به خويش متكي است ، اما به كانون اضطرار و نقطه مركزي وابستگي خود به خدا توجه نداشته و با غفلت تمام و بي خيالي به زندگي سرگرم است .

چندين هزار ذره سراسيمه مي دود

در آفتاب و نداند كافتاب چيست

ديگر نمي داند كه ارتباط خلق با خالق آن چنان پيوسته است كه در هيچ لحظه اي از مدد او بي نياز نيست .

و لذا حضرت سيد الشهدا عليه السلام در دعاي عرفه عرض مي كند :

الهي انا الفقير في غناي ، فكيف لا اءكون فقيرا في فقري .

الهي انا الجاهل في علمي ، فكيف لا اءكون جهولا في جهلي .

در متن علم و غني ، گريبان گير با جهل و فقريم ؛ زيرا جز حاجت چيز ديگري نداريم .

بنابراين هر چه علم و غناي بيشتر داشته باشيم باز هم به عطاي او محتاج تر و وابسته تر هستيم ؛ زيرا مرهون عنايات او بيش از ديگران بوده ايم . در حقيقت اضطرار ما از اعانت حضرت احديت - جل جلاله - هرگز جداشدني نيست و اين را هم بايد دانست كه آن كس كه محتاج بودن خود را به خدا بيند، مي داند كه خداي متعال براي برآوردن حاجات او كافي است و هرگز قدرتي را فوق قدرت خدا نديده و هيچ گاه بر در ارباب بي مروت دنيا نخواهد نشست و هرگز احساس حاجت نسبت به غير او در خويش نمي بيند و نظر او از هر صاحب قدرت پرثروتي بريده و به بيگانه عزيز مقتدر وابسته است .

چنان كه حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام در دعاي مناجات شعبانيه مي فرمايد :

و من لا ذبك غير مخذول و من اقلبت عليه غير مملوك . الهي ان من انتهج بك لمستنير و ان من اعتصم بك لمستجير : خدايا هر كس به تو پناهنده شد، بيچاره نيست و هر كس تو به او رو كني در سلطه احدي نيست و هر كس راه را به وسيله تو و به سوي تو جويد، همراه نور و روشنايي است و آن كه به تو تمسك جويد در پناه گاهي مستحكم خواهد بود.

پس آن كه فقط با خداست از هر غني بي نيازتر است و از هر صاحب اقتدار آرام تر و مطمئن تر خواهد بود.

بس سر و پا گذاري آنجا را

هم در آن پا برهنه جمعي را

سر ز ملك جهان گران بيني

پاي بر فرق فرقدان بيني