و اعم اءبصار قلوبنا عما خالف محبتك ، و لا تجعل لشي ء من جوارحنا نفوذا في معصيتك . و چشم دل ما را نسبت به آنچه خلاف محبت تو است كور گردان و اعضا و جوارح ما را در عصيان خود نافذ مگردان .

شرح :

شايد بعضي گمان كنند، شخص بينا كسي است كه چشم ظاهر او با نظام فيزيكي خاصي بتواند اشياء محسوس و ملموس را مشاهده كرده و آن را تشخيص دهد، البته درست است كه اين نيز نوعي بينايي است ، ولي اين همان بينايي است كه ما به الاشتراك بين انسان و حيوان است . حيوانات نيز با استفاده از نور و بازتاب فيزيكي چشم در همين حد متناسب با آگاهي هاي خود استفاده مي كنند.

بنابراين بصيرت انساني در ارتباط با ديد عقل و حاكميت آن است ، چنان كه ديده ايم به كساني كه آينده هاي دور را تشخيص مي دهند و معماهاي علمي و قضاياي پيچيده رياضي و فلسفي را حل مي كنند، انسان هاي بينا و دانشمند گويند.

معلوم است كه حل معضلات دانش با ديد چشم نيست ، بلكه با ديد عقلاني و تجربه هاي فراوان علمي توان حل اين مشكلات را خواهند داشت .

چنان كه ديد الهي و ايماني نيز همانند ديد عقلاني كاري به چشم ظاهر ندارد، به همين دليل است كه خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد : لا تعمي الابصار و لكن تعمي القلوب التي في الصدور (425)

و در آيه ديگري مي فرمايد : لهم قلوب لا يفقهون بها و لهم اءعين لا يبصرون بها و لهم اذان لا يسمعون بها اءولئك كالاءنعام بل هم اضل (426)

يعني در ما به الاشتراك حيوان و انسان زندگي مي كنند؛ زيرا غرض ، بينايي فوق حيواني است كه اختصاص به انسان دارد و اينان فاقد آن مرتبه هستند و لذا امام سجاد عليه السلام ديد قلبي را براي انسان ثابت ديد.

البته گاهي دل و چشم انسان به كاري دوخته مي شود كه خدا از آن راضي نيست و در خاطره انسان خيالاتي به تصوير كشيده مي شود كه آنان را از خطورات شهواتي مي نامند كه بايد به سرعت از آن ها صرف نظر كرد و دل را از آن سو برگرداند. يكي از بزرگ ترين خطرها براي انسان ، پيدايش ‍ خاطرات غلط و ناهنجار است كه بدون اختبار براي انسان حاصل مي شود و بايد به سرعت از آن صرف نظر نمود تا ذهن از آن خالي گردد و براي اين تخليه ذهني خواندن معوذتين و خواندن آيه اءلابذكر الله تطمئن القلوب (427) بسيار نافع است .

و در آخرين قسمت امام سجاد عليه السلام از خداي متعال حفظ جوارح ظاهري را درخواست كرده كه چشم از نگاه حرام ، گوش از شنيدني هاي حرام و دست از تصرف اموال مردم و پا از رفتن به مراكز معصيت حفظ گردد، كه در رتبه متقدم بايد دانست كه هر چه در اعضا پديد آيد از خاطره قلبي قبلا گذشته كه بايد از توجه به خواطر نيز صرف نظر نمود.