بازگشت

پي نوشت ها


به منظور رعايت اختصار، از ارائه ي توضيحات و مؤيدات قرآني و روائي در پي نوشت ها خودداري مي شود. جز آن كه در برخي موارد به محورهاي مورد بحث در متن مقاله ارجاع داده مي شود، چنان كه در بسياري از موارد نيز، از متن به پي نوشته هاي مناسب اشاره شده است.

پي نوشت شماره ي 1 - اعانة خاصه علي تلاوته و ختمه: تلاوت ختم قرآن، كمك و توفيق خاص از جانب خدا مي خواهد. (وصف شماره ي 4 و 34): «اللهم انك اعنتني علي ختم كتابك» (ش 4) و «اللهم فاذا افتدتنا المعونة علي تلاوته.» (ش 34).

پي نوشت شماره ي 2 - نزول النوري للقرآن (نزول نوري قرآن): «... الذي انزلته نورا» (ش 3) «انزلته علي نبيك.... تنزيلا و جعلته نورا» (ش 23)؛ كه ظاهرا اين «جعل نور» بعد از نزول نوري بر پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، و با آن متفاوت است. [1] شايد بتوان گفت: به نزول نوري قرآن، خداوند پيامبر را معرفي مي كند. (ش 68) [2] و جعل نوري؛ هدايت از طريق رسول صلي الله عليه و آله و سلم و اوصياء باشد [3] .

پي نوشت شماره ي 3- كل صفاته الكماليه (مجعول) من الله: (كمالات قرآن الهي است): «و جعلته مهيمنا (ش 6)... و فرقانا (ش 10) و كتابا (ش 14) و نورا (ش 23) و شفاء (ش 25)... و ميزانا (ش 27)... و نور هدي (ش 30).... و علم نجاة (ش 31).... «، غرض اين كه به نظر مي رسد: «در اين دعاي شريف، منشأ بودن خداوند براي اين تجليات نوري و اين كمالات قرآني؛ خود موضوعيت خاص دارد. به همين ترتيب گزاره هايي مانند: انزلته (ش 3).... و جعلته.... و فضلته (ش 9) و خصصته (ش 8) و فرقت به (ش 13)... نيز، هر يك افاده ي وصفي تركيبي و كمالي براي قرآن، در ارتباط با جنبه ي صدوري آن از ساحت قدس الوهيت مي كند.

پي نوشت شماره ي 4 - هو علم النجاة، و له قصد السنة: قرآن پرچم رهاي است و سنت ميانه و خاص خود را دارد (ش 31 و 32) لا يضل من امه (ش 32 مكرر)؛ گمراه نشدن مشروط به قصد و آهنگ آن كردن است. و له عروة عصمة؛ ريسمان نگه دار دارد (ش 33)؛ مشروط به چنگ زدن مؤمن به آن (ش 33 مكرر)، قرآن به سوي آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم - تكه خزانه داران علم قرآن و راه هاي رضايت خدا، صراط اقوم و ريسمان نجات او هستند - هدايت مي كند. (ر. ك. متن، محورهاي 12 و 14 و 16)

پي نوشت شماره ي 5 - حسن عبارته (ش 5). اثر حسن عبارت، آسان شدن گردش زبان است (ش مكرر).

پي نوشت شماره ي 6 - حق رعايته: حق رعايت به گردن ما دارد (ش 36) و اداي اين حق به توفيق خداست (ش 36 مكرر)

پي نوشت شماره ي 7 - اقسام آياته: محكم آن (ش 37): كه بدان براي خدا دين ورزي شود (ش 37 مكرر) متشابه آن (ش 38)؛ كه انسان با حال تحير ناگزير از اقرار به آن است (ش 38 مكرر). موضحات بينات (واضح شده هاي از دلايل روشن) آن (ش 39)؛ و اين كه واضح كننده (از سوي خدا) دارد (ش 39 مكرر). قرآن مثل هاي بازدارنده (زاجره) و امر كننده (آمره) دارد؛ (ش 95 ، 94 ، 93) و....»

پي نوشت شماره ي 8 - مراتب نزوله: نزول اجمالي (مجملا) بر محمد صلي الله عليه و آله و سلم (ش 42)؛ ظاهرا مراد نزول دفعي باشد (والله العالم). الهام (نزول) علمي و كمال يافته (مكملا) بر پيامبر (ش 43). انتقال (موروثي و موهويي) علمي و تفسيري به آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم (ش 45). انتقال تفصيلي (با حفظ مراتب) به بندگان: «فصلته لعبادك تفصلا» (ش 16 و 17). نيز ر. ك. محور 2 فوق الذكر (نزول النوري للقرآن)

پي نوشت شماره ي 9 - شرفه و فضله (شرافت و فضيلت قرآن): قرآن شريف و برتر است (ش 50 و 51). محمد صلي الله عليه و آله و سلم نخستين خطاب كننده به قرآن است. «فصل علي محمد الخطيب به» (ش 52)، و اين شرافتي است متقابل. آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم خزانه داران علم قرآن اند و «علي آله الخزان له» (ش 53). قرآن «من عندالله» است. (ش 55 و 56)، محمد و آل - صلوات الله عليهم - به علم و توفيق خدا - اين شرافت بزرگ را مي شناسند و بدون ترديد تصديق مي كنند (ش 55 و 56) نيز ر. ك. متن: كليه محورهاي 18 گانه.

پي نوشت شماره ي 10 - له قصد الطريق: قرآن طريق معتدل دارد (ش 57). دانايان به قرآن - به علم و توفيق حق - از آن منحرف نمي شوند. (ش 58)

پي نوشت شماره ي 11 - تطهيره ي و تزكيته النفوس: (پاك سازي و تربيت انسان ها): به واسطه ي قرآن (و به لطف خداوند): سنگيني بار گناهان فرومي افتد: «و حطط بالقرآن عنا ثقل الاوزار» (ش 75)، و خوش خويي نيكويان عطا مي شود: «وهب لنا حسن شمائل الابرار» (ش 76)، (و پيروي شب زنده داران و تلاش گران روز - براي خدا - نصيب مي شود (ش 77)، و از هر آلودگي پاك مي كند. (ش 78 (و - پس از طهارت و پاكيزگي - در پي ره يافتگان به نور قرآن روانه مي سازد. (ش 79)، و - سپس - روشني يافتگان به نور قرآن، آرزوها از عمل بازشان نمي دارد (80)، و دور افتادگان از قرآن، گرفتار فريب دنيا و هلاكت مي شوند. (ش 81)، قرآن صلاح ظاهر مي آورد و آن را دوام مي بخشد: «اللهم صل علي محمد و آله و آدم بالقرآن صلاح ظاهرنا» (ش 98 و 99). وسوسه هاي دوري را مي زدايد و سلامت روان مي بخشد (ش 100)؛ زنگار از دل مي شويد و تارها و رشته هاي گناه مي زدايد (ش 101 و 102)، و پراكندگي و شوريدگي ها كارها به سامان مي آورد. (ش 103)، قرآن - به اذن خدا - انسان را تا بدان جا رشد مي دهد كه قلب و روح او ظرف دريافت و نگهداري عجايب قرآن مي شود، همان عجايبي كه كوه هاي مستحكم از تحمل آن ناتوان اند (ش 96): «حتي توصل الي قلوبنا فهم عجائبه التي ضعفت الجبال الرواسي علي صلابتها عن احتماله» ر. ك. متن: محورهاي 14 تا 18.

پي نوشت شماره ي 12 - تأثيره لا زالة الفقر الاقتصادي و الثقافي و الاخلاقي و اعطاء الغني فيها: زدودن فقر اقتصادي، فرهنگي و اخلاقي)

قرآن به لطف و توفيق خدا و به بركت بهره جويي از آن: فقر را مي زدايد و با بي نيازي و غنا جبران مي كند (ش 106): «اللهم صل علي محمد و آله و اجبر بالقرآن خلتنا من عدم الاملاق» و عامل جذب فراواني، رفاه و فراخي زندگي است (ش 107 و 108)، و «دور كننده از صفات و خوي هاي نكوهيده» است و «رشد دهنده از پستي ها و رذالت هاي اخلاقي» است (ش 109 و 110) و «نگاه دارنده از (سقوط) به پرتگاه هاي كفر و انگيزه هاي نفاق» است (ش 111 تا 113)، چنان كه از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم است كه فرمود: «القرآن غني لا غني دونه و لا فقر بعده»: «قرآن، غنا و بي نيازي است كه بدون آن هيچ بي نيازي نيست، و با آن، هيچ فقري نخواهد بود.»


پاورقي

[1] ر. ك. متن محور 12 (هدي) و (علم) و محور 7 (تفصيل) و....

[2] متن 12 (هدي، ب 4).

[3] ر. ك. متن محور 12 (هدي) و 13 (علم) و محور 7 (تفصيل) و....