كمال علم و هدايت قرآن، با نگاه به خودش و در مفهوم مفرد، با كلمه «نور» آمده، اما با توجه با اين كه كمال «علم» حامل مي خواهد، و نيز اين كه به صورت اضافي (علمه يا علم عجائبه...) آمده، لذا به اين جهت و به واسطه اهميت آن در رديف اسامي و اوصاف مفرد آورده ايم.

«و الهمته علم عجائبه مكملا و ورثتنا علمه مفسرا»: «و (تو اي خداوند) علم شگفتي هاي قرآن را به صورت كامل به او (يعني پيامبر) الهام كردي و دانش تفسير يافته ي قرآن (يا پيامبر) را به ما - اهل بيت رسول صلي الله عليه و آله و سلم عطا فرمودي.»

علم و دانش از كمالات اساسي و جوهري قرآن است. [1] قرآن سخن خدا و نوشته (كتاب) خداست. و محتواي آن نيز دانش و معرفت و هدايت و بصيرت - از سوي خدا - است.: «هذا بصائر للناس و هدي و رحمة..» (اعراف، 203). يكي از اسامي و اوصاف قرآن - كه از خود قران برآمده - كلمه ي «عجب» (شگفت) است: «.. انا سمعنا قرآنا عجبا» (جن، 1) «عجائب» كه در عبارات فوق آمده جمع «عجيب» است. بنابراين قرآن عجائب و شگفتي ها دارد؛ شگفتي هاي قرآن شگفتي ها و عجائب علمي و الهي است. آيات و روايات فراواني در اين زمينه هست، كه در اين جا مجال بسط سخن درباره ي آن ها نيست. تنها به يك مورد اشاره مي كنيم: از امام صادق عليه السلام از رسول مكرم است كه فرمود: «.. فظاهره حكم و باطنه علم، ظاهره انيق و باطنه عميق لا تحصي عجايبه و لا تبلي غرائبه...» [2] «... پس ظاهر قرآن حكم - و قانون خدا - و باطنش علم و دانش است؛ ظاهرش با طراوت و درونش ژرف است، عجايب قرآن بي شماره و شگفتي هايش نافرسودني است...». سر مطلب هم در اين است كه قرآن كلام خداست و كلام خدا هم چون خودش بي پايان و محدود ناشدني است. ذيلا به برخي از اوصاف قرآن از ديدگاه كمال جامع و بنيادين علم - و ناظر به عبارات فوق از آن دعاي شريف - قران اشاره مي شود:

1- قرآن عجايب و شگفتي هاي بي پايان - از علم (قدرت) الهي - دارد (وصف شماره 43).

2- علم عجايب قرآن، به الهام و وحي الهي و به طور كامل نزد نبي مكرم صلي الله عليه و آله و سلم است (ش 44).

3- دانش تفسير يافته ي قرآن - از جانب خدا و وارثة عن النبي - نزد اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است. (ش 45).

4- خداوند با اعطاي دانش حقيقي قرآن به اهل بيت عليهم السلام، آنان را بر ساير امت برتري بخشيده است. (و فضلتنا علي من جهل علمه...، ش 46).

5- تحمل دانش قرآن - كه قول ثقيل است - [3] توسط آنان عليه السلام به نيرويي خاص از جانب خداوند است (و قويتنا عليه ش 47).

6- اعطاي دانش قرآن و نيرومندي لازم (براي آن) از جانب خداوند، با هدف برتري بخشيدن به آنان و موجب آن است (لترفعنا فوق من لم يطق حمله...، ش 48).

7- قلب هاي پاك و با ظرفيت اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به اذن خداوند، حامل و متحمل - و حافظ شايسته ي - دانش بي پايان آن كتاب عظيم است (...فكما جعلت قلوبنا حملة له.. ش 49)

8- پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم دريافت كننده مستقيم علم قرآن (از جانب خداوند) و خطاب كننده مستقيم (مردم) به وسيله ي آن است (محمد الخطيب به... ش 53) و اهل بيت او همين سمت را به واسطه ي او دارا بوده - خزانه داران دانش او هستند (آله الخزان له ش 54) [4] .