فرهنگ پربارِ قرآن كريم، سرشار از نيايش با خدا و ثنا و ستايش اوست. علاوه بر نيايشها و مناجاتهاي پيامبران و اولياي بزرگ خداوند و گفتگوهاي آنان با خدا - كه به پاره اي از آنها به اجمال اشاره شد و به پاره اي ديگر نيز در بحثهاي آينده پرداخته خواهد شد - در آيات بسياري، به طور ويژه، سخن از دعا و راز و نياز با خداوند مطرح شده است. اكنون براي شناخت بيشتر از جايگاه رفيع و والاي دعا در اين كتاب جامع الهي به چند نمونه از آنها اشاره مي شود.

1. وَ قالَ رَبُّكُمْ ادُعْوُني اَسْتَجِبْ لَكُمْ اِنَّ الّذَينَ يَسْتَكْبِروُنَ عَنْ عِبادتي سَيَدْخُلوُنَ جَهنَّمَ داخِرِينَ. [1] پروردگارتان گفت: مرا بخوانيد تا شما را پاسخ گويم. آنان كه از بندگي من سر برتابند، زودا كه خوار و سرافكنده به دوزخ در آيند.

امام زين العابدين(ع)، در تفسير اين آيه فرموده است:

وَ قُلْتَ «ادُعْوُني اَسْتَجِبْ لَكُم، اِنّ الَذّين...»، فَسَمَّيْتَ دُعْاءكَ، عِبادَةً وَ تَرْكَهُ استِكباراً، وَ تَوعّدَتَ علي تَرْكِهِ دُخُولَ جَهَنّمَ داخِرينَ. [2] و [تو همان خدايي هستي كه] فرمودي: «مرا بخوانيد، شما را پاسخ مي گويم. آنان كه از بندگي من سربرتابند، خوار به دوزخ در آيند». پس خواندن خود را عبادت، و تركش را كبرورزي ناميدي، و بر ترك آن به درآمدن به دوزخ، همراه با خواري تهديد كردي.

2. وَ اِذاسَئَلكَ عِبادي عَنّي فَاِنّي قَرِيبٌ اُجِيبُ دَعْوَةَ الّداعِ اِذا دَعانِ فَلْيَستِجَيبوُا لي وَ لْيُؤمِنُوا بيِ لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ. [3] هر گاه بندگانم درباره من از تو پرسند، همانا من نزديكم؛ خواندن خواننده را، آن گاه كه مرا بخواند، پاسخ مي دهم. پس بايد دعوت مرا بپذيرند و به من ايمان آورند، باشد كه ره يابند.

3. اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً اِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ، وَ لا تُفْسِدوُا فيِ الاَرْضِ بَعْدَ اِصْلاحِها وَ ادْعُوُهُ خَوفْاً و طَمَعاً اِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قريبٌ مِنَ المحسنينَ. [4] پروردگارتان را به زاري و در نهان بخوانيد [و از اندازه مگذريد]، كه او از اندازه درگذرندگان را دوست ندارد. در زمين، زان پس كه به سامان آمده است، تباهي مكنيد و با بيم و اميد بخوانيدش، كه مهر و بخشايش خداوند به نيكوكاران نزديك است.