بازگشت

سند صحيفه سجاديه


صحيفه مشهوره سندش به «بهاالشرف» مي رسد. وي در سال 516 در ماه ربيع الاول اين دعاها را به سندي كه در اول صحيفه نقل شده، دريافت كرده است البته صحيفه سالها قبل از «بهاالشرف» معروف بود. چنانكه نجاشي در ذيل ترجمه «متوكل بن عميربن المتوكل» نوشته است: «روي عن يحيي بن زيد دعا الصحيفه اخبرناالحسين بن عبيدالله عن ابن اخي طاهر عن محمد بن مطهر عن ابيه عن عمير بن المتوكل عن ابيه متوكل عن يحيي بن زيد بالدعا.» بي ترديد نجاشي قبل از «بهاالشرف» مي زيست و در سال 450 ه. وفات يافت. همچنين علامه مجلسي(ره) از نسخه اي از صحيفه ياد مي كند كه به سال 333 ق. مربوط است: «قد وجدت في نسخه قديمه من الصحيفه الكامله... و كان تاريخ كتابتها سنه ثلاث و ثلاثين و ثلاثماه...» شايان ذكر است كه صحيفه سجاديه به بررسي سندي نياز ندارد، چون بسياري از علما ادعاي تواتر آن را كرده اند. از مطالعه اجازاتي كه براي نقل صحيفه سجاديه به ثبت رسيده است، چنان بر ميآيد كه اين كتاب به بررسي سندي نياز ندارد و متواتر است. علامه مجلسي مي نويسد: «... ويرتقي الاسانيد المذكوره هنا الي سته و خمسين الف اسنادا و ماه اسناد.» يكي از شارحان صحيفه نيز چنين نوشته است: «و لما كانت نسبه الصحيفه الشريفه الي صاحبها(ع) ثابته بالاستفاضه التي كادت تبلغ حدالتواتر...» ناگفته نماند كه اگر به سندي كه در مقدمه صحيفه ذكر شده اكتفا كنيم، از شرايط حجيت و اتقان برخوردار نيست زيرا: اولا: از سيدنجم الدين بها الشرف، كه در اول سند آمده است، در كتابهاي رجالي ذكري به ميان نيامده است. همچنين از «عكبري» و «عبدالله بن عمربن الخطاب» نيز در كتابهاي رجالي ياد نشده است. ثانيا: اگرچه در كتب رجالي از ابوالمفضل ياد شده است اما بيشتر او را تضعيف كرده اند. نجاشي درمورد وي مي گويد: «كان سافر في طلب الحديث عمره و كان في اول امره ثبتا ثم خلط و رايت جل اصحابنا يغمزونه و يضعفونه.» ثالثا: در رجال نجاشي آمده است كه «متوكل بن عمير بن متوكل» صحيفه را از «يحيي بن زيد» نقل كرده، در حالي كه در مقدمه صحيفه مي خوانيم: عمير از پدرش «متوكل» نقل كرده است. و اين متوكل توثيق نشده است. رابعا: اخبار شيخ سعيد ابوعبدالله... درسال پانصد و شانزده بوده است و عبدالله بن عمر، كه در سند آمده، صحيفه را در سال دويست و شصت و پنج (265) نقل كرده است. تنها سه راوي (ابومنصور عكبري و ابوالمفضل و شريف ابوعبدالله) واسطه اين دو نفر شمرده مي شوند. بعيد به نظر مي رسد كه در فاصله زماني بين شيخ سعيد و عبدالله بن عمر (دويست و پنجاه و يك سال) فقط سه راوي واسطه قرارگيرند مگر اينكه گفته شود اين سه راوي يكديگر را ملاقات كرده باشند و....