صحيفه سجاديه يكي از بزرگ ترين آثار مدون قرن اول هجري است كه داراي محتواي بسيار غني در زمينه مسايل عبادي، سياسي، تربيتي و... است (8، ص:). اگر چه ظاهر اين كتاب بر مدار راز و نياز و دعا و عرض حاجت است. اما در اين پوشش دعايي و نيايشي بسياري از مسايل و نكات دقيق، ظريف و حساس سياسي، اجتماعي، تربيتي، عرفاني و انسان شناختي نيز مطرح شده است، به علاوه نقش دعا در فرآيند رشد و تعالي انسان در بهترين و متعالي ترين شكل آن ترسيم شده است.

اين كتاب به تعبير امام خميني (ره)، صحيفه نورانيه الهيه است كه از اسماي عرفان عارف بالله و عقل نوراني سيد ساجدين (ع) براي رهايي بندگان خدا از سجن طبيعت و

فهماندن ادب عبوديت و قيام در خدمت و ربوبيت، نازل شده است. كتاب صحيفه از معجزات قولي امام معصوم (ع) تلقي مي شود كه به زمان و مكان خاصي محدود نمي شود (5، صص: 33 - 28).

صحيفه دانشگاهي است كه استاد و مدرس آن امام سجاد (ع)، موضوع آن عرفان و حقيقت آن نفي هر چيز غير از خداوند، به هر طريق ممكن، و در بردارنده عناصري مانند نياز، عشق، آگاهي و خودشناسي و مبارزه است. در اين كتاب مباحث فراواني درباره انسان و چگونگي تربيت عرفاني و الاهي وي به صورت تلويحي و تصريحي مطرح شده است كه در ادامه به گونه اي اجمالي مورد بررسي قرار مي گيرد.