بازگشت

زبان دعا مبتني بر علم و يقين


وقتي زبان دعا مبتني بر علم حضوري گرديد، بيان آن مبتني بر يقين واقعي است و نه يقين اعتقادي و يا ظن و گمان كه احتمال خطا در آن مي رود. انسان به خاطر قيود و محدوديت هايي كه در علم حصوليش دارد بسياري از سخنانش متكي بر مفاهيم و معاني ظني الفاظ است كه در ذهن اندوخته است و از طرف ديگر در استخدام الفاظ براي بيان معاني و نيات ذهني خود ممكن است دچار اشتباه گردد، چون ارتباط الفاظ و معاني از طريق علم حصولي به دست آورده، لذا نمي توان گفت زبان عرفي و يا زبان سر همواره مبتني بر يقين و صدق است اما زبان دعا همواره مبتني بر يقين است، چون معني در واقع با زبان به نحو اتحاد حقيقي متحد و يكي است. در زبان دعا موضوع و موضوع له واحد است بنابراين وضع و اقسام وضع در آن راه ندارد.

اين ويژگي در سراسر ادعيه ائمه اطهار (ع) و صحيفه سجاديه مشهود و جاري است و گاهي با صراحت اين ويژگي زبان دعا بيان شده است. بسياري از فقرات دعاهاي ملفوظ ائمه اطهار (ع) ترجمان اين مبناي زبان دعا است، لذا با كلماتي مانند رأيت (دعاي 28، ص: 137) وجدت، علمت و ايقنت (دعاي 12، ص: 67) كه دلالت بر يقين و علم به خواسته و استجابت مي كند، شروع مي شود.

با توجه عميق در ادعيه صحيفه سجاديه مي يابيم كه امام (ع) در هيچ كدام از فرازهاي دعا شك و ترديد ندارد و اساسا بوي ظن و گمان به مطالب و حوايجي كه ابراز شده به مشام نمي رسد تا چه رسد به شك يا ترديد، همان گونه كه يقين به استجابت نيز در آن ادعيه موج مي زند.

بايد يادآور شد كه تمام جملات ادعيه جملات طلبي و انشايي هستند كه در ظاهر، صدق و كذب در آن ها راه ندارد، اما مي توان همه ي آن ها را به جملات اخباري بازگرداند كه حكايت از واقع و نفس الامر مي نمايد، لذا اين ويژگي دچار چنين شبهه اي نمي شود كه صدق و كذب چون در ادعيه راه ندارد، مقطوع يا مظنون بودن آن ها نيز بي معني است، سيد ساجدين (ع) مي فرمايد: «اللهم فها انا ذا قد جئتك مطيعا لامرك فيما امرت به من الدعا متنجزا و عدك فيما و عدت به من الاجابه ي...» (دعاي 31، ص: 144).