در فرهنگ اسلامي «اميد» از جنود رحمان است و در مقابل يأس و نوميدي از جنود شيطان محسوب مي شود. آموزه هاي ديني، انسان مسلمان را اين طور آموزش مي دهد كه در هر شرايط و با هر موقعيتي، حق ندارد خود را تسليم ديو يأس نمايد، زيرا نقطه آغاز يأس و نوميدي نقطه آغاز شكست نيز مي باشد.

«اميد» از عوامل شورآفرين و تحرك بخش زندگي انسان است. اميد به آينده اي بهتر و فردايي شكوفاتر موجب مي گردد تا هم زندگي معناي قابل قبول داشته باشد و هم روند زندگي، تداوم و استمرار پيدا كند.

در پرتو «اميد» سختي ها، آسان و تلخي ها شيرين مي شود. «اميد» درهاي بسته را مي گشايد و ناهمواري هاي راه را هموار مي سازد. اگر اميد و آرزو نباشد چراغ تلاش و فعاليت به خاموشي مي گرايد، زيرا كارمايه چراغ زندگي انسان را اميد تشكيل مي دهد.

«قال رسول الله (ص): الامل رحمة لامتي و لولا الأمل ما رضعت والدة ولدها و لا غرس شجرا» [1] .

اميد و آرزو براي امت من رحمت است و اگر اميد نمي بود هيچ مادري كودك خود را شير نمي داد و همچنين هيچ باغباني، درخت را در زمين نمي كاشت.

خداوند متعال در قرآن كريم حتي گناهكاران را از يأس و نوميدي بر حذر مي دارد و به آنان فرمان مي دهد كه از رحمت و مغفرت الهي مأيوس نباشند.

«قل يا عبادي الذين اسرفوا علي انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ان الله يغفر الذنوب جميعا انه هو الغفور الرحيم» [2] .

بگو: اي بندگان من كه با تجاوز به حدود الهي به ميدان گناه وارد شديد و بر خويش ستم روا داشتيد از رحمت خداوند نا اميد نباشيد همه گناهان را مي بخشد، زيرا خداوند بخشنده و مهربان است.

در تعليمات اسلامي آمده است پيش از اينكه خداوند آسمان ها و زمين را بيافريند بر طاق عرش كبريايي خود نوشت:

«رحمتي سبقت غضبي» [3] .

رحمت من بر خشم من پيشي دارد.

بعد از اين مقدمه كوتاه، اينك به زمزمه هاي عارفانه سيدالساجدين امام زين العابدين (ع) گوش فرا دهيد كه چگونه اين امام همام، مشعل اميد را در زندگي انسان بر مي افروزد و نهال اميد را در نهان انسان هرس مي كند و از اين طريق شوري وصف ناپذير، به سر تا سر وجود او وارد مي سازد.

كسي كه خود را با ترنم روح بخش نيايش هاي صحيفه سجاديه مأنوس كند، هرگز در فراز و نشيب زندگي مأيوس نمي شود.

امام سجاد (ع) در دعاء دوازدهم از صحيفه كه از خداوند درخواست توبه مي كند به پيشگاه ذات اقدس ربوبي عرضه مي دارد:

«و اجرني مما يخافه اهل الاسائة، فانك ملي ء بالعفو مرجو للمغفرة معروف بالتجاوز، ليس لحاجتي مطلب سواك، و لا لذنبي غافر غيرك، حاشاك، و لا اخاف علي نفسي الا اياك انك اهل التقوي و اهل المغفرة»

خداوندا، از آنچه تهبكاران از آن مي ترسند پناهم ده، زيرا تو به عفو و بخشش توانگري. تو نقطه اميد خطاكاران براي آمرزش هستي و معروف به گذشت از گناهان مي باشي. جز تو براي برآوردن نيازم جاي ديگري وجود ندارد، و جز تو بخشايشگر گناهانم نيست، از عظمت و بزرگواري تو دور است كه چنين نباشي. و بر خودم جز از تو نمي ترسم، زيرا تو شايسته آن موقعيتي هستي كه از تو پروا كنند و تو اهل عفو و بخشايشي.

در فراز ديگري از همين دعا به خداي رحمان عرض مي كند در حالي كه در توبه را به روي من گشوده اي چگونه از تو نااميد شوم.

«سبحانك! لا ايأس منك و قد فتحت لي باب التوبة اليك»

اي خدايي كه از هر عيب و نقصي پاك و منزهي!

هرگز از تو نا اميد نيستم در حالي كه تو در توبه را بر روي من گشوده اي.

در دعاي چهل و پنجم صحيفه كه به دعاء وداع حضرت سجاد (ع) با ماه مبارك رمضان معروف است، به درگاه خداوند عرضه مي دارد كه:

«انت الذي فتحت لعبادك بابا الي عفوك و سميته التوبة، و جعلت علي ذلك الباب دليلا من وحيك، لئلا يضلوا عنه؛ فقلت - تبارك اسمك: «توبوا الي الله توبة نصوحا، عسي ربكم ان يكفر عنكم سيئاتكم و يدخلكم جنات تجري من تحتها الانهار...»

بار الها، تو آن خداوند بخشنده اي هستي كه به روي بندگانت دري از عفو و بخشش گشوده اي و آن را «باب توبه» نام نهاده اي، و براي ورود به آن باب، راهنمايي از وحي خود قرار داده اي تا رهروان اين راه، ره گم نكنند. پس - اي كسي كه نامت مبارك است - خود فرمودي: «به سوي خدا توبه كنيد، توبه اي از روي خلوص، اميد است كه پروردگارتان از گناهان شما در گذرد و شما را به بهشت هايي وارد كند كه نهرهايي از زير آن جاري است.