چنانكه گفتيم آمد، از نسخه مورد بحث پاسخ روشني حاصل نمي شود. لكن به دليل مشابهت خطي [1] و سبكي [2] تمام، ميان اين نسخه و دو نسخه ي خطي ديگر كه شرح آنها پس از اين خواهد آمد، معلوم مي گردد كه ناظم، شخصي است به نام تقي عنوان نگار. [3] .

اولين نسخه، ترجمه ي منظوم مصباح الشريعه است به شماره 14565؛ تاريخ كتابت آن 1337 ه.ق است. به خط نستعليق، با جلد مقوايي و بر كاغذ فرنگي.

مجموع صفحات آن 198 صفحه ي شماره دار است. ناظم در مقدمه ي منظوم خود تصريح دارد كه در زمان احمد شاه مي زيد كه او را نخستين شاه مشروطه مي داند:



اين نخستين شاه مشروطه است بر

كه خدا بنشانديش جاي پدر



(ص 1)

و در صفحه ي سوم، تصريح به عنوان خويش دارد و تاريخ نظم و كتابت نسخه:



آن صدم باب از عبوديت نگار

سال هجري را بگو عنوان نگار!



الف و سيصد سي و هفت آن باشدي

جز توكل بر خدايم نبودي



نسخه ي دوم، ترجمه ي منظوم كلمات قصار اميرالمؤمنين عليه السلام است. شماره ي نسخه 14564 است، با 154 صفحه ي شماره دار كه البته شماره ها به لاتين نوشته شده، جنس كاغذ و خط هماني است كه در نسخه هاي پيشين بود. يعني كاغذ فرنگي و خط نستعليق متوسط. اين كتاب نيز با مقدمه اي منظوم (ص 1 و 2 و 3) آغاز مي شود، آنگاه به ترتيب ابتدا كلمه اي از كلمات اميرالمؤمنين عليه السلام مي آيد، مانند: ايمان المرء يعرف بايمانه. آنگاه ترجمه ي آن به تركي، فارسي و فرانسه مي آيد. و در آخر ترجمه ي منظوم آن به فارسي ذكر مي شود. البته در حاشيه هم لغات فرانسه با برابر آن به فارسي آورده شده است. كلمات حضرتش عليه السلام به ترتيب حروف الفباست، يعني از باب الالف آغاز گشته (ص 3) و باب الياء ختم شده است. (ص 154 - 150) . در آخر نيز خاتمه اي منظوم دارد در قالب قصيده. تاريخ اتمام، دهم شوال سال هزار و سيصد و سي و هفت قمري است، در عهد احمدشاه قاجار و وزارت وثوق الدوله:



شاه احمد با وثوق الدوله خوش

در شهي و در وزارت پايدا



نقدا اتمامش بتاريخ آورد

دهم شوال و سال هجريا



الف و سيصد سي و هفت برج الاسد

هفده از سرطان...!



دولت حق داده پاينده بود

شكرها عنوان نگار آرد بجا



از مقدمه ي منظوم نسخه ي اخير حاصل مي شود كه:

1- ناظم، نظامي بوده است و ترك زبان. و در اين زمان (1337 ه.ق) ايام كهولت را مي گذرانده است.



چاكر ديرين لشكر اين زمان

از اميرالمؤمنين نيكو قصار



ترجمه عرضه كند در سه زبان

ترك و خرس و از فرانسه خواستار



چون من المهد الي اللحد آمده

گاه پيري هم بپوشد اين دثار



هر خطايي رفته، آريدش صحيح

زآنكه از پيران نه عيب آمد عثار



(ص 3)

2- با توجه به پيري ناظم در سال 1337 ه.ق. بعيد نيست كه در سال 1342 ه.ق در اثناي نظم صحيفه از دار دنيا رفته و لذا كار ناتمام مانده باشد.