بازگشت

مقدمه


صحيفه ي سجاديه به عنوان يك مجموعه ي مأثور، همواره مورد توجه عالمان بوده و هست، كتابت فراوان و نگارش صدها شرح و ترجمه و اجازه روايتي بر اين كتاب، خود حكايت از اهتمام عالمان به حفظ و شناسايي و معرفي اين مجموعه گرانقدر دارد.

در نگاهي اجمالي به شروح صحيفه، مي توان گونه اي از اين شروح را صرفا لغوي ناميد كه مؤلفان آنها با توجه به اهميت فهم دقيق اين كتاب ارزشمند، اقدام به نگارش اين نوع از شروح پرداخته اند و اين در حالي است كه ديگر شارحان اين كتاب نيز، عنايت خاصي به توضيح و تفسير لغات آن داشته اند.

شرح هايي كه مستقلا به مباحث لغوي پرداخته اند و گزارش آن به دست ما رسيده، به قرار زير است.

1)حاشية علي الصحيفة الكاملة/ محمد بن احمد بن ادريس حلي(598) [1] .

2) تعليقات علي الصحيفة السجادية/ مولي محسن فيض كاشاني (م 1091 ق) [2] .

3) حل لغات الصحيفة السجادية/ محمد باقر بن محمد شفيع حسيني منجم (بعد از 120 ق) [3] .

4) لغات صحيفه/ محمد عبدالباقي [4] .

5) تبيان اللغة/ ميرزا محمد علي بن محمد نصير مدرس گيلان چهاردهي (م 1334 ق) [5] .

در ميان اين شروح، نخستين قديمي ترين شرح لغوي كه به دست ما رسيده، شرحي است كه ابن ادريس نگاشته است كه از جهات مختلف مورد اهميت و دقت نظر مي نمايد. در اين مجال، به بررسي اجمالي اين رساله خواهيم پرداخت.


پاورقي

[1] تنها يك نسخه از اين شرح شناسايي شده است كه توضيح و تفصيل آن خواهد آمد.

[2] اين شرح در سال 1317 قمري به خط زين العابدين محمد قمي، در حاشيه نورالانوار به همراه حاشيه ميرداماد بر صحيفه و حذيقه ي هلاليه، به صورت سنگي در 298 ص در تهران به چاپ رسيده است. بعد از آن در سال 1407 قمري با تحقيق مؤسسه آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث در 126 ص توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به چاپ رسيده است. از اين شرح نسخه هاي خطي فراواني موجود است. ر. ك: شروح و ترجمه هاي صحيفه سجاديه، ص 50.

[3] اين شرح در سال 1378 ش با تحقيق قيس عطار در 264 ص، توسط انتشارات تاسوعا در مشهد به چاپ رسيده است. تاكنون سه نسخه ي خطي از اين شرح شناخته شده است. رك: همان، ص 82.

[4] تاكنون يك نسخه ي خطي از اين كتاب شناسايي شده است. رك: شروح و ترجمه هاي صحيفه سجاديه، ص 184.

[5] نسخه ي منحصر به فرد اين رساله در كتابخانه آستان قدس رضوي به شماره 6110 و به خط مؤلف موجود است. اين شرح بزودي با تصحيح و تحقيق اينجانب در سلسله ي كتب ميراث حديث شيعه به چاپ خواهد رسيد. درباره ي آن بنگريد به مقاله ي استاد محمد وفادار مرادي در سفينه، شماره ي 6.