صحيفه كامله سجّاديه، با اسناد متّصلْ توسّط صدها محدّث و دانشمند اسلامي، روايت شده و اسناد و نسخ متعدّدي از آن در دست مي باشد و روايات و تعداد مشايخي كه صحيفه را روايت كرده اند، به حدّ تواتر و تعدّد رسيده است. با توجه به منابع در دسترس، ما سه طريق از طرق اصلي روايت شده صحيفه را مي دانيم.

1 - طريق امير ماجد بن الامير جمال الدين محمد حسيني دشتكي وي كه از مشايخ قرن يازدهم است صحيفه سجّاديه را نه از طريق متوكل از يحيي بن زيد بلكه از طريق پدران خود (كه از مشايخ زيديه بودند) از محمد بن زيد از زيد بن علي از حضرت امام سجاد روايت مي كند كه طريق ويژه زيديه است. [1] .

مع الوصف نسخه اي از اين روايت در دست نيست و شايد در بين مشايخ زيديه وجود داشته باشد كه بر محققين گران قدر است كه تفحص از اين روايت به عمل آورند.

2 - طريق سيد مرتضي زبيدي وي در اواخر قرن يازدهم مي زيسته و دعاي عرفه (دعاي چهل و هفتم صحيفه مشهوره) را از دو نفر (كه هر دو از محمد طاهر كوراني روايت كرده اند) روايت مي كند، اين روايت به فرزندان حضرت امام هادي عليه السلام و در نهايت به حضرتش منتهي مي شود و ايشان از پدرانشان تا حضرت امام باقر نقل صحيفه نموده اند. [2] .

اين روايت نيز همانند روايت قبل به جز نقل زبيدي هيچ گونه اثري از آن در كتابها نيست و روايتي مفقوده مي باشد.

3 - طريق رواياتي كه روايت هر يك به عمير بن متوكل منتهي مي شود - متوكل صحيفه را از يحيي بن زيد و امام صادق، براي فرزندش عمير نقل مي كند و او براي عده اي از راويان حديث و صحيفه، بيان مي كند.

در حال حاضر ما شش نفر از آنان را مي شناسيم و به روايتِ آنان، صحيفه را بيان مي كنيم. اين افراد عبارتند از:

3/1 - احمد المطهر كه براي فرزندش محمد بن احمد روايت كرده و روايت او، «ابن مطهر» نام دارد.

3/2 - علي بن النعمان الاعلم كه روايت او به «ابن اعلم» شهرت يافته است. اين روايت و روايت احمد بن المطهر علاوه بر وجود نسخه هايي كه هر يك را بيانگر است، صحيفه مشهوره به اين دو روايت منتهي مي شود.

3/3 - محمد بن صالح كه براي احمد بن عبدالله و او براي علي بن مالك روايت كرده، روايت آنان به «ابن مالك» مشهور شده است. تا قبل از سال (1348 ه .ش) از اين روايت اطلاعي در دست نبود ولي در آن سال نسخه اي از اين روايت در هنگام اجراء طرح توسعه حرم مطهر امام رضا عليه السلام از زير خاك قبه مبارك استخراج گرديد و هم اكنون در كتابخانه آستان قدس رضوي نگهداري مي شود نسخه اي ديگر از اين روايت يافت شده و در كتابخانه آية ا... مرعشي وجود دارد.

3/4 - حسين بن اشكيب اين روايت نيز با آنكه مرحوم افندي (م حدود 1130 ه .ق) نسخه اي عتيق از آن را روايت كرده كه به خط «ابن مقله» خطاط نامدار عباسي بوده [3] ولي تا چندي پيش محققان صحيفه پژوه از اين روايت به عنوان «جواهر يگانه مفقود العين» [4] ياد مي كردند نسخه اي از آن را شناسائي نمي كردند.

اما به لطف خداوند متعال نسخه منحصر به فرد اين روايت كه در زمره گنجينه فاخر مخطوطات استاد معظم حضرت آية ا... حاج سيّد محمد علي روضاتي (دامت بركاته) قرار داشت احياء و براي اولين بار به محضر تمامي شيفتگان صحيفه سجّاديه تقديم شد.

3/5 - روايت ابن فضل از اين روايت هيچ اطلاعي در دسترس نبود و هيچ عالمي از آن يادي نكرده است ولي در سفري كه محقق گرامي حجةالاسلام حاج سيد محمد حسين حسيني جلالي در سال 1381 به تركيه داشتند اين نسخه را در كتابخانه اياصوفيا، استانبول به شماره 2819 يافته و از آن عكس گرفته و براي دوستان ارسال نمودند.

3/6 - روايت ابن حماد اين روايت را كه عالمي از شهر جبل عامل نقل مي كند هيچ يك [5] از مشايخ حديث روايت نكرده و نامي از آن به ميان نياورده اند. مع الوصف بعيد نيست، همان گونه كه علما، نامي از روايت ابن مالك نبرده بودند، (و حتّي سخن شيخ طوسي را به تأويل مي بردند [6] ) و همچنين نامي نيز از روايت ابن فضل در هيچ كتابي نبرده اند (در حالي كه اين روايت وجود داشت و در كتابخانه اياصوفيا نسخه اي از آن يافت شده است)، اين روايت نيز وجود داشته باشد و اين سطور نگاشته شده توسّط شيخ محمد بن احمد وجود يك روايت ديگر را بيانگر باشد، نه اجازه نقل صحيفه را. همان گونه كه استاد معظّم آيةاللّه حاج سيّد محمد باقر موحّد ابطحي در مقدّمه كتاب «الصحيفة السجّادية الجامعة»، روايت ابن حماد و راويان بعد از او را جزء روايات صحيفه برشمرده اند. [7] .

همانگونه كه توضيح داده شد از روايات هشت گانه اي كه ذكر شد روايت هاي 2 -1 و3/6 به ما نرسيده و ما اطلاعي از آن نداريم علاوه بر آن همانند روايات 3/5 و 3/3 كه هيچ كس تا قبل از يافت آن، مطلبي از وجودش بيان نكرده بود به طور حتم روايات ديگري از صحيفه سجّاديه وجود دارد كه بايستي محققين اهل تراث در پي آن برآيند. [8] .

كشف روايات متعدد از صحيفه ما را در يافتن دعاهاي مفقوده صحيفه ياري كرده در اتقان نسخه اي نهائي از صحيفه نقش آفرين است.

بايسته هاي يازده گانه اي كه ذكر آن گذشت اولين قدم هايي است كه بايد براي معرفي «زبور آل محمد» برداشته شود، در اين مسير نبايد نگارش دانشنامه اي جامع را جهت صحيفه سجّاديه، و راه اندازي بنياد و پژوهشگاهي جهت تحقيق، پژوهش و ايجاد مأمني براي محققين صحيفه پژوه را از خاطر دور كرد.

«والسلام»