بازگشت

رياض السالكين في شرح صحيفة سيد الساجدين، علي خان شيرازي


رياض السالكين في شرح صحيفة سيد الساجدين، (عربي)، سيد صدر الدين علي خان بن احمد مدني شيرازي (م 1118 ق)

شرح مفصل و مهمي است بر صحيفه ي سجاديه در 54 روضه (به تعداد ادعيه صحيفه)



[ صفحه 87]



و هر روضه مصدر به خطبه اي بليغ و ديباچه اي متناسب با موضوع دعا.

سيد علي خان در اين كتاب نخست توضيحات لغوي و ادبي را ذكر كرده، سپس به شرح و تبيين مفاهيم دعا مي پردازد. اين كتاب در مدت 12 سال (1094 - چهارشنبه 11 شوال 1106 ق) در دارالسرور برهان پور هندوستان نگاشته شده و مؤلف آن را به نام شاه سلطان حسين صفوي (1135 - 1105 ق) معنون داشته است.

خصوصيات ويژه رياض سبب شده كه همواره از بهترين شروح صحيفه به شمار آيد و مورد ستايش و توجه علماي زمان خود و بعد قرار بگيرد از جمله ميرزا عبدالله افندي در رياض العلماء، ج 3، ص 366 آن را اين گونه توصيف كرده: «و هو شرح كبير جدا من أحسن الشروح و أطولها و قد أورد فيه فوائد غزيرة من كتب كثيرة غريبة غريزة» و سيد محسن امين نيز چنين گفته است: «و لم يؤلف في شروحها مثله» [1] .

ر. ك: الذريعة، ج 6، ص 124 و ج 9، ص 754 و ج 11، صص 325 و 328 و ج 13، ص 353؛ فهرست كتاب هاي چاپي عربي، مشار، ص 500؛ كشف الحجب و الاستار، صص 300 و 341.

آغاز: «اللهم انا نحمدك حمدا تؤتينا به من صحائف الحسنات صحيفة كاملة و نشرك شكرا تولينا به من نعمك الحسنات نعمة شاملة تصديقا لوعدك السابق لعبادك الشاكرين و تحقيقا لرجاء فضلك السابغ علي عبادك الذاكرين. و الا فاقصي الشكر و لو كان البحر له مدادا قاصر عن ان يكون لأدني سوالف آلائك عدادا... و بعد فيقول... هذا شرح مفيد و صرح مشيد علقته علي الصحيفة الكاملة انجيل اهل البيت و زبور آل محمد...».

انجام: «و ما وقع لبعض المترجمين من أن اضافه المضلات الي الفتن من باب اضافة الصفة الي الموصوف ليس بشي ء بل من اضافة النوع الي الجنس كما هو صريح كلام اميرالمؤمنين عليه السلام و ختم الدعاء عليه السلام باستعطافه برحمته تعالي و ندائه باتصافه بنهاية الرحمة، ثم بالصلاة علي رسوله الذي أرسله رحمة للعالمين و آله الطاهرين صلوات الله عليهم أجمعين مبالغة في اقتضاء الاجابة و ايغالا في تحريك سلسلة الاستجابة و لا



[ صفحه 88]



ريب في حصول الاجابة و القبول كيف لا و الداعي اشرف سائل و المدعو اكرم مسؤول و الدولي العصمة و التوفيق و الهادي في القول و العمل سواء الطريق. هذا آخر الروضة الرابعة و الخمسين و بتمامها تم الشرح».

چاپ ها:

1- تهران، 1271 ق، سنگي، رحلي، بدون صفحه شمار) 531 صفحه).

2- تهران، 1304 ق، سنگي، رحلي، 578 صفحه.

3- تهران، 1317 ق، سنگي،رحلي، 587 صفحه، به خط زين العابدين محمد قمي.

4- تبريز، 1334 ق، سنگي، رحلي، 587 صفحه، افست از چاپ قبلي.

5- اصفهان، انتشارات رسالت، بدون تاريخ، افست از چاپ سال 1271 ق.

6- مشهد، مؤسسة آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث، 1334 ق، افست از چاپ سال 1317 ق.

7- قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، تحقيق: سيد محسن حسيني اميني، چاپ اول: 1368 ش، (چاپ چهارم: 1415 ق)، 7 جلد، 567 به اضافه 612 به اضافه 597 به اضافه 536 به اضافه 600 به اضافه 478 به اضافه 508 صفحه.

نسخه ها:

1 / 193 - آستانه حضرت احمد بن موسي شاهچراغ شيراز،شماره 528، نسخ، از 1096 تا 1123 ق در برهان پور هندوستان، برگها فرسوده و آبديده است، عبارات دعا و عناوين شنگرف، در آخر نسخه شرحي راجع به جريان تأليفات كتاب درج شده است، مقداري حاشيه دارد، 340 برگ، 34 سطر [فهرست كتابخانه آستانه حضرت احمد بن موسي شاهچراغ، ج 1، صص 199 - 198]

2 / 194 - آستان قدس رضوي، شماره 13988، نسخ، سيد شريف بن سيد ولي نجاري، پنج شنبه 10 ذيحجه 1098 ق (پايان روضه ي 13)، صفحه اول داراي سرلوح، اوراق مجدول به زر، متن ادعيه با شنگرف، نسخه شامل جلد اول و 27 روضه مي باشد، 203



[ صفحه 89]



برگ، 40 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15، ص 224] اين نسخه قبلا در مدرسه نواب مشهد نگهداري مي شده، اما از سال 1363 ش به آستان قدس رضوي منتقل گرديد.

3 / 195 - آستان قدس رضوي، شماره 13989، مشخصات مانند قبلي است، نسخه مجلد دوم و از روضه 28 تا پايان كتاب را شامل است، 252 برگ، 40 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15، ص 225] اين نسخه نيز در سال 1636 ش از مدرسه نواب مشهد به آستان قدس رضوي منتقل شد. ر. ك: دو كتابخانه مشهد، ص 552.

4 / 196 - وزيري يزد، شماره 1657، نسخ نازيبا، محمد تقي تبريزي، 1098 ق، عناوين و نشاني ها شنگرف، تا آخر روضه 359 ، 13 برگ، 20 سطر [فهرست وزيري، ج 3 ص 1013]

5 / 197 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 4229، نسخ، ذي حجه 1098 تا ذيقعده 1101 ق، مجدول به لاجورد و شنگرف، داراي سرلوح الصاقي كتاب آبخوردگي دارد، اين نسخه جلد اول است، عناوين و نشاني ها شنگرف، 548 برگ، 21 سطر [فهرست مجلس، ج 11، صص 247 - 246]

6 / 198 ذذ- دانشكده الهيات مشهد، شماره 1295، نسخ، ذيقعده 1101 ق، نسخه مصح و معلق به حواشي است، عناوين شنگرف، 21 سطر [فهرست دانشكده الهيات مشهد، ج 2، ص 435]

7 / 199 - مجلس شوراي اسلامي،شماره 12369، نسخ، چهار شنبه 26 ذيقعده 1101 ق، تمامي صفحات مجدول مرصع محرر، عناوين و نشاني ها شنگرف، نسخه جلد اول است، 415 برگ، 25 سطر [فهرست مجلس، ج 35، ص 330]

8 / 200 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 12361،نسخ، سليمان بن علي بن جعفر بن احمد البربدري البحراني از بلده ي هند شاه جهان آباد، يكشنبه 22 رجب 1103 ق براي شيخ يوسف، عناوين و نشاني ها شنگرف صفحه اول سرلوح مذهب، مجدول، 389 برگ، 23 سطر [فهرست مجلس، ج 35، ص 322]



[ صفحه 90]



9 / 201 - كتابخانه اميرالمؤمنين عليه السلام نجف، شماره 476، عبدالله بن قاسم عظاوي، 25 جمادي الثاني 1105 ق در مكه، احتمالا از روي نسخه مؤلف و شايد اولين نسخه اي كه از روي اصل استنساخ شده باشد، شامل روضه اول تا روضه 301 ، 23 برگ [فهرست منتشر نشده]

10 / 202 - مرعشي قم، شماره 6813، نسخ، احمد بن محمد بن عبدالسجاد حويزي، 1106 - 1105 ق، در حاشيه تصحيح شده و از مؤلف حاشيه نويسي دارد، مجدول، عناوين و متن ادعيه و نشاني ها شنگرف، نسخه نزد مؤلف در سال هاي 1108 - 1106 ق خوانده شده و بلاغ وي در پايان همه ي روضه ها ديده مي شود، داراي سر لوح، 400 برگ، 40 سطر [فهرست مرعشي، ج 18، صص 12 - 11]

11 / 203 - آستان قدس رضوي، شماره 3356، نسخ، نسخه، مصحح، در پشت برگ سوم اجازه ي مؤلف براي ميرزا ابراهيم بن مراد حسني حسيني در يكشنبه چهار روز مانده از ربيع الاول 1109 ق نوشته شده است، همچنين مؤلف در صفحه ي آخر نسخه به خط خودش طول تأليف كتاب را 12 سال و تاريخ ختم آن را 1106 ق ذكر كرده است،601 برگ، 27 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 6 صص 242 - 241] [2] .



12 / 204 - آستان قدس رضوي، شماره 8946، نسخ، به قلم چند كاتب از جمله: محمد حسين بن محمد جعفر بن صادق بن جواد كليد دار كاظمين در غره شعبان 1110 ق (پايان روضه 13) و نور الدين محمد سمناني در 1122 ق (پايان روضه 19)، نسخه معلق به حواشي سيد نعمت الله جزائري و بديع الزمان قهپائي و قطب الدين محمد بن علي لاهيجي است،تا پايان روضه 31 را داراست، 471 برگ، 22 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15، ص 225]



[ صفحه 91]



13 / 205 - ملي تهران، شماره 1137 / ع، نسخ، 1110 ق، عناوين و نشاني ها شنگرف، 246 برگ، 25 سطر [فهرست ملي، ج 9، ص 126]

14 / 206 - ملي تهران،شماره 484 / ع نستعليق، ذي الحجه ي 1112 ق، علي بن ملك محمد كازروني عناوين و نشاني ها شنگرف، 312 برگ، 27 سطر [فهرست ملي، ج 7، صص 404 - 403]

15 / 207 - ملي تهران، شماره 496 / ع، نسخ، محبعلي بن ملك محمد كازروني، 1113 ق، عناوين شنگرف، جلد دوم، 354 برگ، 27 سطر [فهرست ملي، ج 7 ص 412]

16 / 208 - مركز احياء ميراث اسلامي قم، شماره 325، نسخ، عاقل الدكني مولدا القائني مسكنا المشرف بشرف الاسلام و جمال الدين محمد بن جلال الدين محمد رازي، اول محرم 1118 ق (پايان روضه 29)، عناوين و نشاني ها شنگرف، در حاشيه تصحيح شده، در پايان روضه 48 بلاغي است به تاريخ يكشنبه 13 محرم 1108 ق كه از همان نسخه اصل مي باشد، 621 برگ، 27 سطر [فهرست مركز احياء ميراث اسلامي قم، ج 1، صص 431 - 430]

17 / 209 - مرعشي قم، شماره 1315، نستعليق، رضي الله الدين محمد بن محمد حسين بن حسن انصاري، پنج شنبه 6 شوال 1118 ق در اصفهان، متن با شنگرف نشاني دارد در حاشيه تصحيح شده و حاشيه نويسي دارد، كتاب در پايان روضه 26 نوشته كه كتاب با نسخه اي كه بر مؤلف عرضه شده بود در 1119 ق مقابله شده، علامت هاي بلاغ دو مرتبه در حاشيه و در پايان هر روضه ديده مي شود، از روضه 26 تا پايان كتاب، 358 برگ، 22 سطر [فهرست مرعشي، ج 4 صص 102 - 101]

18 / 210 - كتابخانه ثقة الاسلام تبريز (خصوصي)، بدون شماره، رضي الدين محمد بن محمد حسين بن حسن انصاري، 1118 ق در اصفهان، دوبار مقابله و تصحيح شده است. [نشريه نسخه هاي خطي، دفتر 7، ص 535] اين نسخه احتمالا همان نسخه شماره 17 است كه اكنون در كتابخانه مرعشي نگهداري مي شود.



[ صفحه 92]



19 / 211 - كتابخانه دانشگاه بوعلي سينا همدان، شماره 15، نسخ معرب، محمد علي بن اصلان، ذي الحجة 1119 ق، عناوين و نشاني ها شنگرف، 295 برگ، 25 سطر [مجله تحقيقات اسلامي، سال 9، ش 1 و 1373 ، 2 ش، ص 141]

20 / 212 - شيخ علي حيدر مؤيد - قم (خصوصي)، شماره 881، شكر الله بن حسيني كرماني، از روي نسخه اصل نوشته شده و در 1120 ق با نسخه ي مؤلف مقابله گرديده است، با تصحيح و توضيح در حاشيه، 480 برگ، 23 سطر [فهرست مؤيد، ج 2، ص 315]

21 / 213 - آستان قدس رضوي، شماره 10215، نسخ، چهار شنبه دهه ي نيمه جمادي الثاني 1120 ق (در ذيل روضه 27)، آغاز و انجام افتاده، از اواسط روضه 26 تا پايان روضه 38، بعضي اوراق وصالي شده است، 282 برگ، 17 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15،صص 226 - 225]

22 / 214 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 1242، نسخ مخلوط به ثلث در زمان زندگي مؤلف كتابت و بر وي قرائت گرديده و با نسخه اصل مقابله و تصحيح شده، شامل 54 روضه است، 1314 صفحه، 29 سطر [فهرست مجلس، ج 4، صص 26 - 25]

23 / 215 - دانشگاه تهران، شماره 1718، نسخ، حاجي محمد خراساني بن شمس الدين محمد ترشيزي، 14 ذي قعده 1121 ق در نخستين روضه و نسخ احمد بن محمد در روز چهارشنبه 19 ربيع الثاني 1249 ق در روضه آخر نسخه كه روضه 24 است،579 برگ، 20 سطر [فهرست دانشگاه تهران، ج 8، ص 259]

24 / 216 - مسجد گوهرشاد مشهد، شماره 1270، نسخ، محمد بن علي بن محمود جزائري، 1121 ق در اصفهان، از آغاز تا روضه 20 را دارد، 28 سطر [فهرست مسجد گوهرشاد، ج 4، ص 1888]

25 / 217 - مسجد گوهرشاد مشهد، شماره 1264، نسخ، محمد بن علي بن محمود جزائري، 1121 ق در مسجد حكيم محمد داود در اصفهان نسخه رطوبت ديده است، از روضه 42 تا پايان روضه 28 ، 54 سطر [فهرست مسجد گوهرشاد، ج 4، صص 1184 - 1183]



[ صفحه 93]



26 / 218 - مسجد اعظم قم، شماره 1645، محمد حسين بن استاد ملك خسرو شاهي، جمعه 10 رجب 1130 ق از روي نسخه اي كه صورت خط مؤلف را داشته است، مقابله شده با نسخه مؤلف در سال 1131 ق، عناوين و نشاني ها شنگرف، 423 برگ، 25 سطر [فهرست مسجد اعظم، ص 216؛ فهرست منتشر نشده]

27 / 219 - مدرسه فيضيه قم، شماره 250، نسخ، محمد هاشم بن محمد مهدي مازندراني، 1130 ق، شرح دعاي 42 تا پايان، 168 برگ، 28 سطر [فهرست مدرسه فيضيه، ج 1، ص 121]

28 / 220 - يوسف محسن اردبيلي تهران، بدون شماره، ملا محسن بن محمد طاهر قزويني صاحب شرح العوامل، 1132 ق، همراه با تعليقات كاتب نسخه، تا پايان روضه ي 27] مقدمه ي رياض السالكين، ج 1، ص 22]

29 / 221 - مرعشي قم، شماره 845، نسخ، محمد مهدي بن عليا الحسيني، چهار شنبه 21 ربيع الثاني 1133 ق، از روي نسخه اي كه مؤلف آن را دوبار تصحيح و مقابله كرده است در حاشيه تصحيح شده و از مؤلف و مرتضي المدعو بمخذوم الحسيني التفرشي الطرحوراني و محمد داود الحسيني التفرشي (در 1143 ق) و محمد قوام حسني قزويني حاشيه نويسي دارد، داراي وقفنامه از ملا محمد مهدي نراقي به سال 1251 ق، 354 برگ، 35 سطر [فهرست مرعشي، ج 3 صص 41 - 40]

30 / 222 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 7340، نسخ، محمد باقر بن محمد قاسم خوانساري، اوايل شعبان 1134 ق، عناوين شنگرف از روضه 24 تا آخر كتاب با مهر بيضوي «جزو كتابخانه ضياء الدين النوري 232 ،  1331 برگ، 21 سطر [فهرست مجلس، ج 25، صص 321 - 320]

31 / 223 - ملك تهران، شماره 1305، نستعليق، يكشنبه 24 رجب 1148 ق، عناوين و نشاني ها شنگرف، 350 برگ، 31 سطر [فهرست ملك، ج 1، ص 349]

32 / 224 - دانشگاه تهران، شماره 6791، نسخ، احمد محسن بن زين العابدين عاملي



[ صفحه 94]



ابن محمد قاسم بن يوسف بن موسي بن محيي الدين جيراني حلبي از نسل حبيب مظاهر، يكشنبه 14 صفر 1157 ق در مدرسه ملا عبدالله اصفهان، عناوين و نشاني ها شنگرف، با حواشي به خط نستعليق ريز، 400برگ، 26 سطر [فهرست دانشگاه تهران، ج 16، ص 361]

33 / 225 - مركز احياء ميراث اسلامي قم، شماره 2111، شعبان 1189 ق، تصحيح شده، حواشي مختصري دارد، عناوين شنگرف، بعضي اوراق بازنويسي شده است، 548 برگ، 28 سطر [فهرست منتشر نشده]

34 / 226 - دانشگاه مدينة العلم امام خالصي در كاظمين، شماره 5 / 4، نستعليق، محمد سعيد مشهور به ملا بابا، 1189 ق، عناوين شنگرف، شامل روضه 41 و 42] مخطوطات خزانة جامعة مدينة العلم للامام الخالصي الكبير في الكاظمية، ص 38]

35 / 227 - كاخ موزه گلستان - تهران، شماره 270 نستعليق خوب، علي صدر الدين الحسيني، ربيع الاول 1190 ق، مجدول، صفحه اول داراي سر لوح الصاقي، روضه 18 را شامل مي شود، 743 صفحه، 27 سطر [فهرست كتب ديني خطي كتابخانه سلطنتي، صص 578 - 577]

36 / 228 - آستان قدس رضوي، شماره 9748، نستعليق و نسخ، اواسط سده 12 ه، نسخه مصحح و مقابله شده، از آغاز تا اوائل روضه سوم، 114 برگ، 20 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15 ص 227]

37 / 229 - آستان قدس رضوي، شماره 8945، نسخ، سده 12 ه، نسخه مصحح و مقابله شده، عناوين و متن ادعيه شنگرف، نسخه مصدر است به صورت اجازه مؤلف به ميرزا ابوالحسين بن مراد الحسيني الحسني در ربيع الاول 1109 ق در روايت كتاب، 295 برگ، 25 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15، صص 227 - 226]

38 / 230 - مدرسه سپهسالار تهران، شماره 144 مشير، نسخ، سده 12 ه، عناوين و نشاني ها شنگرف، جلد اول 260 برگ، 37 سطر [فهرست مدرسه سپهسالار، ج 5، ص 76]



[ صفحه 95]



39 / 231 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 3375، شكسته نستعليق و نسخ، اوائل قرن 12 ه، داراي حواشي توضيحي، اوراق فرسوده و آبديده است، 498 صفحه، 28 سطر [فهرست مجلس، ج 10، ص 1225 ذ]

40 / 232 - مسجد گوهرشاد مشهد، شماره 144، رساله اول مجموعه، ص 16 - 1، نسخ، نسخه شامل روضه هاي 30 ، 29 ، 28 و يك صفحه از 31 مي باشد و كاتب بقيه آن را ننوشته است سده 12 ه، متن ادعيه شنگرف، 25 سطر [فهرست مسجد گوهرشاد، ج 1، صص 121 - 120]

41 / 233 - ملك تهران، شماره 1258، نسخ، سده 12 ه، عناوين و نشاني ها شنگرف، 308 برگ، 27 سطر [فهرست ملك، ج 1، ص 349]

42 / 234 - ملك تهران، شماره 1427، نسخ، سده 12 ه، عبدالصانع بن محمد صادق، از روضه 32 ا پايان 374 برگ، 23 سطر [فهرست ملك، ج 1، ص 349]

43 / 235 - ملك تهران، شماره 3027، نسخ، اواخر سده 12 ه، عناوين و نشاني ها شنگرف، 358 برگ، 33 سطر [فهرست ملك، ج 1، ص 349]

44 / 236 - وزيري يزد، شماره 2691، نسخ زيبا، در حيات مؤلف، آغاز نسخه افتاده، عناوين و نشاني ها شنگرف، در آغاز هر دعا سرلوحي نقش بسته است، 415 برگ، 25 سطر [فهرست وزيري، ج 4، ص 1392]

45 / 237 - وزيري يزد، شماره 1142، نستعليق، سده 12 ه، عناوين و نشاني ها شنگرف از آغاز تا روضه 45 ، 20 برگ، 17 سطر [فهرست وزيري، ج 3 صص 872 - 871]

46 / 238 - وزيري يزد، شماره 610، نسخ سده 12 ه، عناوين و نشاني ها شنگرف، انجام افتاده، 182 برگ، 29 سطر [فهرست وزيري، ج 2، ص 515]

47 / 239 - وزيري يزد، شماره 353،نسخ، اواخر سده ي 12 ه، 428 برگ، 24 سطر [فهرست وزيري، ج 1، ص 330]



[ صفحه 96]



48 / 240 - وزيري يزد، شماره 1818، نسخ تحريري، اواخر قرن 12 و اوايل قرن 13 ه، آغاز و انجام افتاده، عناوين و نشاني ها شنگرف، 148 برگ، 22 سطر [فهرست وزيري، ج 3، ص 1036]

49 / 241 - مرعشي قم، شماره 1411، نسخ، علي بن ملا حيدر علي، شنبه 27 شوال 1210 ق به جهت ميرزا ابوالحسنا، متن و عناوين شنگرف، مجدول، در حاشيه تصحيح شده در صفحه اول وقفنامه كتاب به تاريخ ذي القعده، 1245 ق ديده مي شود از روضه 29 تا پايان، 333 برگ، 27 سطر [فهرست مرعشي، ج 4، ص 194]

50 / 242 - ملك تهران، شماره 2758، نسخ، حبيب الله موسوي كمرودي نوري، 1213 ق، متن دعاها شنگرف، 582 برگ، 30 سطر [فهرست ملك، ج 1، ص 349]

51 / 243 - وزيري يزد، شماره 577، نسخ، قاسم الشريف بن عبدالمطلب، 11 ذيحجه 1222 ق، عناوين و نشاني ها شنگرف، آغاز افتاده 222 برگ، 30 سطر، با عنوان «شرح الصحيفة السجادية» [فهرست وزيري، ج 2، ص 477]

52 / 244 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 1243 ق، نسخ و ثلث متوسط 1228 ق، به دستور امين الاسلام شيخ زين العابدين، مشتمل بر 8 روضه و پس از ديباچه صورت اجازه ي مؤلف به سيدابراهيم بن مراد حسيني ثبت شده است، 375 صفحه، 23 سطر [فهرست مجلس، ج 4، ص 27]

53 / 245 - ملك تهران، شماره 1231، نستعليق، محمد صادق بن محمد رضي، 1231 ق، دو جدولي عناوين شنگرف، تا پايان روضه 232 ، 27 برگ، 22 سطر [فهرست ملك، ج 1، ص 349]

54 / 246 - مدرسه مروي تهران، شماره 1232 ، 328 ق [فهرست مدرسه مروي، ص 144]

55 / 247 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 6 مجموعه طباطبايي، رساله اول مجموعه، برگ، 237 - 1، نستعليق، سيد اشرف بن سيد حيدر الحسيني البازي، 1239 ق،



[ صفحه 97]



عناوين شنگرف، 232 برگ، 25 سطر [فهرست مجلس، ج 22، صص 3 - 2]

56 / 248 - ملي تهران، شماره 750 / ع، نسخ، عبدالحسين بن محمد سعيد خوانساري، 1242 ق، داراي سر لوح مذهب، 347 برگ، 35 سطر [فهرست ملي، ج 8، ص 206]

57 / 249 - گلپايگاني قم، شماره 2 / 13، نسخ، احمد ابن مولانا محمد، يكشنبه غره رمضان 1249 ق، در حاشيه تصحيح شده، عناوين و نشاني ها شنگرف از آغاز تا روضه 224 ،27 برگ، 31 سطر [فهرست منتشر شده]

58 / 250 - مدرسه سپهسالار تهران، شماره 1040، نستعليق خوب، 1262 ق، از دعاي 29 شروع و تا يك صفحه از دعاي 40 به ترتيب نوشته شده و پس از آن از ابتداي شرح شروع و تا اواخر شرح دعاي 4 استنساخ گرديده است، بعضي از فقرات نانويس مانده، دعاها شنگرف، 181 برگ، 15 سطر [فهرست مدرسه سپهسالار، ج 1، ص 30]

59 / 251 - ملك تهران، شماره 133، نسخ، جعفر حسيني موسوي، 1263 ق، با يك سرلوح زرين، در صفحه عنوان نه بيت شعر عربي از قوام الدين قزويني در وصف رياض السالكين آمده است، مجدول، 254 برگ، 30 سطر، [فهرست ملك، ج 1، صص 349 - 348]

60 / 252 - ملي تهران، شماره 926 / ع، نسخ، محمد كريم بن محمد رحيم كزازي در ورامين، 1263 ق، با حواشي، 202 برگ، 31 سطر [فهرست ملي، ج 8، ص 426] اين نسخه قبلا در كتابخانه معارف قرار داشته و به شماره 35 در فهرست آن كتابخانه، ج 1، صص 44 - 43 معرفي شده است.

61 / 253 - اصغر مهدوي - تهران (خصوصي)، شماره 823، نسخ، 25 ربيع الثاني 1264 ق، جلد دوم از روضه 28 تا پايان [نشريه نسخه هاي خطي، ج 2، ص 154]

62 / 254 - مدرسه سپهسالار تهران، شماره 1038، نسخ، محمد تقي خوانساري، 1264 ق، جلد اول، 211 برگ، 31 سطر [فهرست مدرسه سپهسالار، ج 1، ص 29]

63 / 255 - مدرسه سپهسالار تهران، شماره 1039، مانند شماره قبل، جلد دوم، 198 برگ، 31 سطر [فهرست مدرسه سپهسالار، ج 1، ص 30]



[ صفحه 98]



64 / 256 - اصغر مهدوي - تهران (خصوصي)، شماره 290، نسخ، 1265 ق، از روضه 28 تا پايان [نشريه نسخه هاي خطي، ج 2، ص 154]

65 / 257 - مدرسه سپهسالار تهران، شماره 1041، نسخ، احمد بن محمد حسن، 1265 ق، جلد اول، 209 برگ، 32 سطر [فهرست مدرسه سپهسالار، ج 1، ص 29]

66 / 258 - مدرسه سپهسالار تهران، شماره 1037 مانند شماره قبل، جلد دوم، 209 برگ، 32 سطر [فهرست مدرسه سپهسالار، ج 1، ص 29]

67 / 259 - ملي تهران، شماره 450 / ع، نسخ ريز خوش، سيد علي نقي بن صادق حسيني، 1266 ق، جلد اول، عناوين و نشاني ها شنگرف، 243 برگ، 24 سطر [فهرست ملي، ج 7، صص 381 - 380]

68 / 260 - كتابخانه و موزه سالار جنگ، حيدر آباد هند، شماره 118، نسخ خوب 1271 ق در تهران، نسخه داراي كرم خوردگي است.

[CATALOGUE OF THE ARABIC MANUSCRIPTS IN THE SALAR JUNG MUSEUM AND LIBRARY, VOL. 5, PP. 66-67]

69 / 261 - كتابخانه دارالكتب قاهره مصر، شماره 19181 ب، نستعليق، 1275 ق، از روضه 29 تا روضه 122 ،44 برگ، 20 سطر [فهرست المخطوطات دارالكتب قاهره، ج 1، ص 445]

70 / 262 - كتابخانه اميرالمؤمنين عليه السلام نجف، شماره 501، قرن 13 ه، 273 برگ [فهرست منتشر نشده]

71 / 263 - گلپايگاني قم، شماره 3 / 25، نسخ، قرن 13 ه، نسخه در حاشيه تصحيح شده، عناوين و نشاني ها شنگرف، چند برگ از اول نونويس است از آغاز تا روضه 302 ، 17 برگ، 27 - 23 سطر [فهرست منتشر نشده]

72 / 264 - ملي تهران، شماره 491 / ع، نسخ ريز، قرن 13 ه، عناوين شنگرف، جلد اول، داراي فهرست در اول نسخه، 287 برگ، 24 سطر [فهرست ملي، ج 7، ص 409]



[ صفحه 99]



73 / 265 - وزيري يزد شماره 895، نسخ، علي صدر الدين حسيني، سده 13 ه، عناوين شنگرف، 259 برگ، 17 سطر [فهرست وزيري، ج 2، ص 740]

74 / 266 - آستان قدس رضوي، شماره 21064، نستعليق، احمد بن محمد رضا الحسيني علوي، جمعه 18 رجب 1319 ق در مدرسه علوي اصفهان، فقط داراي روضه 8 ،29 برگ، 17 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15، صص 228 - 227]

75 / 267 - آستان قدس رضوي، شماره 7696، نسخ، از عصر مؤلف، تا آخر روضه 12 را دارد، 194 برگ، 12 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 6، ص 242]

76 / 268 - آستان حضرت معصومه عليهاالسلام، شماره 764، نسخ، عناوين و نشاني ها شنگرف از روضه 6 تا 80 ، 13 برگ، 23 سطر [فهرست آستانه حضرت معصومه، ج 2، صص 391 - 390]

77 / 269 - دانشكده الهيات مشهد، شماره 1359، نستعليق، كاتب به خاطر حرمت دعا نام خويش را نياورده است، نسخه مقابله شده، از آغاز تا روضه 26، مجدول، داراي سرلوح و تزئينات، 720 صفحه، 27 سطر [فهرست دانشكده الهيات مشهد، ج 2، ص 506]

78 / 270 - كتابخانه و موزه سالار جنگ - حيدر آباد هند، شماره 116، نسخ زيبا، نسخه داراي كرم خوردگي است، انجام افتاده، رطوبت ديده و نمناك

[CATALOGUE OF THE ARABIC MANUSCRIPTS IN THE SALAR JUNG MUSEUM AND LIBRARY, VOL. 5, P. 67]

79 / 271 - كتابخانه و موزه سالار جنگ - حيدر آباد، شماره 117، نسخ خوب، از آغاز و انجام افتادگي دارد، مجدول، عناوين شنگرف.

[CATALOGUE OF THE ARABIC MANUSCRIPTS IN THE SALAR JUNG MUSEUM AND LIBRARY, VOL. 5, P. 67]

80 / 272 - گلپايگاني قم، شماره 32 / 97، نسخ، احمد بن علي بن محمد صايب از آغاز تا



[ صفحه 100]



روضه 27، مجدول، داراي سرلوح مرصع، در حاشيه تصحيح شده، 308 برگ، 33 سطر [فهرست منتشر نشده]

81 / 273 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 12353، نستعليق از روضه 28 تا روضه 45، عناوين و نشاني ها شنگرف، 113 برگ، 33 سطر [فهرست مجلس، ج 35، ص 312]

82 / 274 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 12301، نستعليق، از آغاز تا آخر دعاي مرزداران، عناوين و نشاني ها شنگرف، 168 برگ، 35 سطر [فهرست مجلس، ج 35، ص 267]

83 / 275 - مجلس شوراي اسلامي، شماره 1244، نسخ ريز و زيبا، جلد دوم، مجدول، عناوين و نشاني ها شنگرف، 425 صفحه، 26 سطر [فهرست مجلس، ج 4، صص 28 - 27]

84 / 276 - محمد عزالدين حسيني موسوي (امام جمعه زنجان) زنجان (خصوصي)، بدون شماره، از روضه 43 - 28] دليل المخطوطات، ص 110]

85 / 277 - مدرسه سپهسالار تهران، شماره 2918، رساله هفتم مجموعه، تنها شامل روضه هفتم است. [فهرست مدرسه سپهسالار، ج 5، ص 76]

86 / 278 - مدرسه فيضيه قم، شماره 1779، نسخ، دعاي اول و دوم، 136 برگ، 20 سطر [فهرست مدرسه فيضيه، ج 1، ص 121]

87 / 279 - مسجد اعظم قم، شماره 3641، محمد صادق بن سنجر حسيني، از روضه 43 به بعد [فهرست مسجد اعظم، ص 216]

88 / 280 - مرعشي قم، شماره 10331، نسخ، محمد تقي بن محمد حسن، 5 جمادي الثاني 1267 ق، مجدول، عناوين و نشاني ها شنگرف، روي برگ اول يادداشتي از ميرزا محمد علي مدرس تبريزي خياباني (صاحب ريحانة الادب) آمده كه نسخه را در 8 ربيع الاول 1361 ق به آيت الله مرعشي اهدا كرده است، 383 برگ، 32 سطر [فهرست مرعشي، ج 26، ص 275]



[ صفحه 101]



89 / 281 - مدرسه حكيم شيراز، بدون شماره، نستعليق، قرن 12ه، تصحيح شده از روضه 29 تا آخر كتاب [فهرست منتشر نشده]

90 / 282 - مدرسه حكيم شيراز، بدون شماره، نستعليق، قرن 12 ه، جلد اول، ناقص الآخر [فهرست منتشر نشده]

91 / 283 - مركز احياء ميراث اسلامي قم، شماره 764، نسخ، مقدمه به خط حسن بن حاجي محمد فاني، پنج شنبه دهه اول جمادي الثاني 1118 ق و بقيه به خط ديگري، نشاني ها مشكي و شنگرف، 131 برگ [فهرست مركز احياء ميراث اسلامي قم، ج 2، ص 426]

92 / 284 - ملي تهران، شماره 4525 / ع، نسخ، محمد بن محمد تقي بن محمد شوشتري، 1271 ق، در حاشيه تصحيح شده، عناوين شنگرف، بعضي از اوراق داراي پارگي و وصالي است، 447 برگ، 27 سطر [نرم افزار كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران]

93 / 285 - كتابخانه عمومي خدابخش پتنه - هندوستان، شماره 2702، نسخ، قرن 12 ه، عناوين شنگرف، داراي حواشي.

[CATALOGUE OF THE ARABIC AND PERSIAN MANUSCRIPTS IN THE KHUDA BAKHSH ORIENTAL PUBLIC LIBRARY AT BANKIPORE, VOL. XXIV, P. 67]

94 / 286 - كتابخانه سلطنتي برلين - آلمان، شماره 211، رساله دوم مجموعه، 1106 ق، 267 برگ.

[DIE VERZEICHNISSE ARABISCHEN HANDSCHRIFTEN DER KONIGLICHEN BIBLIOTHEK ZU BERLIN, VON W. AHLWARDT, BERLIN. 1891, VOL. III, P.377]

95 / 287 - آستان قدس رضوي، 11720، نستعليق و شكسته، اوائل سده 12 ه، نسخه مصحح، چهار برگ اول نسخه آسيب ديده، مشتمل بر شرح دعاي



[ صفحه 102]



32 لغايت 42 صحيفه سجاديه، 177 برگ، 20 و 21 سطر [فهرست آستان قدس رضوي، ج 15، صص 325 - 324] در فهرست اين نسخه با عنوان «شرح صحيفه كامله سجاديه» و از فردي ناشناس معرفي شده است. همچنين در عطف نسخه مؤلف را ميرزا حسن لاهيجي دانسته اند، اما با توجه به مطالبي كه فهرست نگار محترم آستان قدس آورده و رؤيت نسخه و مقابله ي آن مشخص شد همان رياض السالكين است با اين تفاوت كه كتاب در نگارش نسخه، هيچ يك از خطبه هاي مؤلف را ننوشته است.

96 / 288 - كتابخانه امام صادق عليه السلام كاظمين عراق، شماره 183، نسخ 1101 ق، از آغاز تا روضه 20 را دارد، عناوين شنگرف، 243 برگ، 25 سطر [فهرس مخطوطات مكتبة الامام الصادق في الكاظمية - العراق، د. عدنان علي الفراجي، مجلة الذخائر، س 2، ش 6 و 7، بهار و تابستان 1423 ق، ص 293]


پاورقي

[1] اعيان الشيعة، ج 8، ص 152.

[2] مؤلف با خط زيباي خود پشت برگ اول نسخه اين دو بيت را در سپاسگزاري از توفيق اتمام تأليف اين شرح نوشته است:



يا رب كم لك نعمة عظمت

عندي و نلت بها المعني سرحا



و اجلهن يد كتبت

لزبور آن محمد شرحا.